przydomki władców

przydomki władców
17.04.2009
17.04.2009
Hasło z Wikipedii Konrad I mazowiecki ma adnotację: „Określenie mazowiecki jest określeniem odprzymiotnikowym, a nie przydomkiem, więc jako takie powinno być pisane z małej litery; zob. K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów […]”. Tymczasem encyklopedie i podręczniki stosują tu pisownię dużą literą. Czy istnieją więc wyjątki od podanej reguły (Konrad Mazowiecki, Jadwiga Śląska), dla których poprawna (jedyna?) forma to pisownia dużą literą?
Michał Sobkowski
Przydomki postaci historycznych ustalają się zwykle w użyciu, toteż najlepszym kryterium będzie zwyczaj przyjęty w literaturze historycznej. Gdyby to nie rozwiązywało problemu, można zastosować kryteria dodatkowe; charakterystyczny zwłaszcza jest szyk – przydomki pojawiają się po imionach, np. Kazimierz Wielki, Henryk Kłótnik. Jeśli jednak przydomek ma formę przymiotnika, nie zawsze będziemy w stanie wyzbyć się wątpliwości, co pokazują przykłady podane przez Pana.
Można wybrać zapis małą literą, przyjmując, że chodzi nam o przymiotnikowe określenie postaci, mające charakter skrótowy, np. formę Konrad I mazowiecki można uznać za skrócenie wyrażenia Konrad I, książę mazowiecki. Obawiam się jednak, że takie zapisy będą kontrowersyjne.
W związku z tym najwygodniej oprzeć się na jakimś autorytatywnym źródle, a za takie najlepiej uznać encyklopedie PWN. Podają one zapisy Konrad I Mazowiecki, Jadwiga Śląska itd.
Podsumowując: nie mamy tu „jedynej” pisowni, można stosować oba zapisy. Najlepiej jednak ominąć kontrowersje, przyjmując zapis utrwalony w praktyce wydawniczej.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego