przystoi

przystoi
13.10.2010
13.10.2010
Dzień dobry,
mam pytanie o czas. przystoi. Jak wygląda jego odmiana? Czy jest to czas. niefleksyjny, czy jednak poprawne jest zdanie: „Pewne zachowania nie przystoją takim ludziom”? WSPP dopuszcza tylko 3. os. w użyciu nieos., a zarazem podaje sprzeczny przykład: „Żałoba przystoi rodzinie zmarłego”, czyli zwykłe użycie osobowe. Wszystkie słowniki odnotowują jedynie formę przystoi, niemniej Google zwracają aż 60 000 wyników dla formy przystoją (nienotowanej w słownikach).
Hasło w WSPP jest rzeczywiście źle opracowane. Przystoi ma w zasadzie tylko formy 3-osobowe, ale za to we wszystkich czasach, trybach i liczbach. Jeśli łączy się z bezokolicznikiem, nie toleruje mianownika, np. „Wam nie przystoi się tak zachowywać”. Bez bezokolicznika natomiast akceptuje mianownik, np. „Takie zachowania nie przystoją kobiecie”. W Narodowym Korpusie Języka Polskiego ciąg nie przystoją występuje 111 razy, na pierwszym miejscu wyszukiwarka podaje cytat z Ziemi Ulro Miłosza.
Jeśli dopuszczalny jest podmiot-mianownik, to czasownik powinien dać się odmieniać przez osoby. Spróbujmy wcielić się w owe zachowania, o których mowa wyżej. „My nie przystoimy kobiecie” – moglibyśmy powiedzieć o sobie. „A komu przystoicie?” – mógłby zapytać nas ktoś. Kiedyś bawiło mnie wymyślanie takich przykładów (por. też „Po co ty, drewno, gniłoś?”), ostatnio jednak czuję do nich mniej zapału.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego