pscyholodzy czy psychologowie?

pscyholodzy czy psychologowie?
15.06.2008
15.06.2008
Czy dla wszystkich rzeczowników kończących się na -og i określających osoby M. lm. może przybierać zarówno formę -odzy, jak i -ogowie i czy formy te są równorzędne? Czasem w słownikach pomijana jest któraś forma (jak dla http://so.pwn.pl/lista.php?od=13790), a w tekstach internetowych nieraz jedna forma ma znaczną przewagę nad drugą. Czy błędem redakcyjnym będzie, jeśli w jednym tekście pojawią się np. pedagogowie i psycholodzy?
Formy, o które Pan pyta, o tyle są równorzędne, że przekazują to samo znaczenie. W praktyce jednak, jak Pan sam zauważył, używane są z nierówną częstością, przy czym zwyczaj językowy raz daje pierwszeństwo formie na -odzy (np. anestezjolodzy, archeolodzy, ekolodzy, pedagodzy), innym razem zaś formie na -ogowie (np. psychologowie, socjologowie, teologowie). Dane o względnej frekwencji przytoczyłem tu za Korpusem Języka Polskiego PWN, który w tym wypadku uważam za bardziej wiarygodne źródło od Internetu.
Opisanie czynników, które wpływają na wybór jednej lub drugiej formy, mogłoby być przedmiotem całej rozprawy. Osobiście odbieram formy na -ogowie jako przydające erudycji oznaczonych nimi osobom, np. socjologowie wydają mi się „mądrzejsi” niż socjolodzy. W wypadku niektórych funkcji i zawodów erudycja nie jest cechą najistotniejszą, ważniejsza wydaje się fachowość i może dlatego w ich nazwach zakończenie -odzy bierze górę nad -ogowie. Są to jednak domysły, wstępne hipotezy, które należałoby sprawdzić na obszernym materiale.
Mieszania w jednym tekście form na -odzy i -ogowie nie można uważać za błąd, skoro zarówno ich frekwencja, jak i prawdopodobne zróżnicowanie aksjologiczne wskazują, że raz trafniej jest sięgnąć po jedno z tych zakończeń, a innym razem po drugie.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego

Młodzieżowe Słowo Roku 2023

Zapraszamy do udziału w zabawie!

Wybierz słowo
Ile masz lat?
Honorowy Mecenas Plebiscytu

Pobierz e-book "Chwytaj mem" Bartka Chacińskiego!

Honorowy Mecenas Plebiscytu
Zagłosuj
Administratorem danych osobowych uczestników plebiscytu jest Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. Więcej informacji na temat przetwarzania danych osobowych, w tym o przysługujących prawach, dostępne jest w Regulaminie. W przypadku wyrażenia zgód marketingowych współadministratorami danych są Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. oraz ePWN Sp. z o.o., na zasadach określonych w Polityce Prywatności.

WEŹ UDZIAŁ W AKCJI "MŁODZIEŻOWE SŁOWO ROKU 2023"!