rodzaj gramatyczny indeklinabiliów

rodzaj gramatyczny indeklinabiliów
20.11.2008
20.11.2008
Czy status quo ma swój rodzaj gramatyczny? Jak poradzić sobie z określaniem rodzaju gramatycznego podobnych tworów jak np. IQ? Czy jest to ten, czy to status quo? Ten czy to IQ? Czy istnieje jakaś reguła, która może pomóc zdecydować o tym, jak użyć takich wyrażeń w zdaniu? Czasami trudno znaleźć w słowniku informację o ich rodzaju gramatycznym.
Agnieszka Kajak
Status quo oczywiście ma rodzaj gramatyczny – nijaki (zgodnie z zakończeniem słowa quo) lub męski (przez analogię do słowa status). IQ jest zapewne rodzaju nijakiego (większość rzeczowników polskich zakończonych w wymowie na -u ma ten rodzaj), ale niewykluczone, że dla osób świadomych pochodzenia tego skrótu ma on rodzaj męski (takiego rodzaju byłby rzeczownik quotient, gdybyśmy musieli użyć go w polskim tekście).
Ogólnie biorąc, wyrazy i wyrażenia nieodmienne mają często rodzaj chwiejny, oboczny. Raz decyduje o nim zakończenie wyrazu, innym razem jego przynależność kategorialna (np. whisky jest żeńska jak wódka, a toffi jest męski jak cukierek). W sytuacjach niepewnych wybieramy rodzaj nijaki jako neutralny. Co do whisky się nie wahamy, ale co do toffi – owszem, dlatego słowo to bywa nie tylko męskie, ale i nijakie.
Wątpliwości można doraźnie rozstrzygać w słownikach. W sprawach dotyczących rodzaju polecamy zwłaszcza Wielki słownik wyrazów obcych (PWN, 2003 i nast.) oraz Inny słownik języka polskiego (PWN, 2000).
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego