rodzaj gramatyczny skrótowców

rodzaj gramatyczny skrótowców
9.06.2009
9.06.2009
Mam pytanie odnośnie poprawnej formy w poniższych zdaniach: „PKS zakupiło / zakupiły nowe autobusy”, „PKP zrezygnowało / zrezygnowały z podwyżki cen biletów”.
Dziękuję za odpowiedź.
Asia
Gdyby ktoś słowo PKS znał tylko ze słyszenia, to mógłby przypuszczać, że jest rodzaju męskiego, jak większość innych rzeczowników polskich zakończonych spółgłoską. Podobnie, gdyby ktoś znał słowo PKP tylko ze słyszenia, to mógłby sądzić, że jest rodzaju nijakiego, jak większość innych rzeczowników polskich zakończonych głoską [e] (szczególnie bliska byłaby analogia do rzeczowników zapożyczonych z akcentem na ostatniej sylabie, por. [fuaje], ortograficznie foyer, i [pekape]). Możemy zatem powiedzieć „PKS zakupił nowe autobusy” i „PKP zrezygnowało z podwyżki cen biletów”.
Ktoś zaś, kto by znał znaczenie ww. skrótowców, mógłby je odmieniać tak, jak sugeruje człon główny pełnej nazwy: „PKS zakupiła nowe autobusy” (bo PKS to dawniej 'Państwowa Komunikacja Samochodowa') lub „PKS zakupiło nowe autobusy” (bo PKS to obecnie 'Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej') oraz „PKP zrezygnowały z podwyżki cen biletów” (bo PKP to 'Polskie Koleje Państwowe', tak dawniej, jak i po komercjalizacji).
W sumie mamy trzy możliwości, jeśli chodzi o PKS (zakupił, zakupiła lub zakupiło), oraz dwie, jeśli chodzi o PKP (zrezygnowało, zrezygnowały). W PWN-owskich słownikach poprawnej polszczyzny nie przewiduje się konstrukcji typu PKS zakupiło – być może redaktorzy nie zauważyli zmiany w nazwie przedsiębiorstwa, choć ta zaszła już w 1992 r.
Ogólnie biorąc, rodzaj gramatyczny skrótowców może być zgodny z ich budową lub z rodzajem członu głównego w pełnej nazwie. Por. hasło problemowe skrótowce w słownikach poprawnej polszczyzny PWN.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego