serendipity

serendipity
2.03.2010
2.03.2010
Serendypia – polska Wikipedia publikuje już to słowo. W słowniku języka polskiego jeszcze się nie znalazło, a na świecie serendipity robi olbrzymią karierę. Czy w polskiej literaturze już się gdzieś pojawiło i jeśli tak, to jak od serendypii utworzyć przysłówek i przymiotnik? A jeśli nie, to w jaki sposób należy to słowo tłumaczyć?
Nie znam polskiego odpowiednika tego słowa, nie wiem nawet, czy już trzeba je tłumaczyć, skoro jest mało znane i w razie potrzeby można się posłużyć wersją oryginalną. Zanotował ją Władysław Kopaliński w swoim słowniku wyrazów obcych:
serendipity (rzekomy) dar znajdowania cennych a. miłych rzeczy, których się nie szukało; szczęśliwy dar dokonywania przypadkowych odkryć.
— ang. 'jw.' od Serendib 'dawna nazwa Cejlonu (z arab. Sarandib)'; zdolnością taką obdarzani byli bohaterowie bajki pers. Trzej książęta z Serendipu.

Pewną niedogodnością posługiwania się w polszczyźnie nazwą oryginalną jest to, że jako zakończona na -y powinna być nieodmienna (jak party) lub używana tylko w liczbie mnogiej (jak szorty). Proponowana przez Pana serendypia jest wolna od tej wady, ale pozostaje słowem mało rozpowszechnionym. W Korpusie Języka Polskiego PWN serendypii nie ma (serendipity występuje tu tylko raz), w internecie ok. 2000 wskazań, jak zwykle z powtórzeniami, to też niewielka jak na internet liczba.
Gdyby od serendypii chcieć utworzyć przymiotnik, to można by brać za wzór przymiotniki od innych rzeczowników na -pia. Wybór nie jest jednoznaczny, ale np. słowo serendypijny – jak utopia, utopijny – wydaje mi się dość zgrabne.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego