skróty i nie tylko

skróty i nie tylko
22.09.2006
22.09.2006
Drodzy Eksperci,
czy poprawne są poniższe zapisy: Biblioteka xx. Czartoryskich (a. Biblioteka Książąt Czartoryskich), cyrylo-metodejski (związany z Cyrylem i Metodym, ale cyrylometodianizm – prąd), urząd rzecznika praw obywatelskich (stanowisko) i Urząd RPO (instytucja)?
Bardzo dziękuję
Michał M.
PS. Jakie skróty są poprawne: sg, pl, sg., pl., lp, lm, lp., lm., l.poj., l.mn., lpoj, lmn? W użyciu są niemal wszystkie.
Współczesne słowniki wymieniają x. jako skrót od wyrazów ksiądz i książę, ciekawe jednak, że formę xx. jeden ze słowników wiąże wyłącznie z wyrazem ksiądz (xx. pallotyni). Skrót taki występuje jednak w nazwie Fundacji XX Czartoryskich, choć jego zapis należałoby w tej nazwie podać w formie Xx. (z kropką).
Wyraz cyrylo-metodejski oznacza ‘taki, który jest związany z Cyrylem i Metodym’, a skoro pomiędzy składnikami zachodzi współrzędność, zapis jest poprawny. Pisownia rzecznik praw obywatelskich jest zgodna z regułami, o ile oznacza stanowisko. Jeśli chodzi o urząd, powinniśmy napisać Rzecznik Praw Obywatelskich lub urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Instytucja nosi nazwę Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
Skróty od niektórych terminów gramatycznych są często używane, stąd ich różnorodność. Faktycznie chyba wszystkie wymienione można spotkać w różnych słownikach i podręcznikach gramatyki. Za wzorcowe należy uznać następujące formy: sing. ‘singularis’, plur. ‘pluralis’, lp a. lp. ‘liczba pojedyncza’, lm a. lm. ‘liczba mnoga’. Pozostałe skróty można zaaprobować.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego