skusić i skucha

skusić i skucha
31.03.2008
31.03.2008
Witam
Interesuje mnie etymologia słowa skusić, skucha (pot. „w grach dziecięcych: pomylić się, powodując utratę punktów lub dopuszczenie do gry przeciwnika”).
Z góry dziękuję za pomoc.
Czasownik skusić pochodzi od kusić (por. też czasowniki z innymi prefiksami, np. pokusić i stąd pokusa, stpol. zakusić i stąd zakusy). Występuje w polszczyźnie od XIV w., jest kontynuantem prasłowiańskiej formy *kusiti, *kusją ‘próbować smakiem, smakować’; ‘doświadczać, poddawać próbie’; ‘wodzić na pokuszenie, skłaniać do złego’; ‘zachęcać, namawiać do czegoś’. Zakres znaczeniowy tego czasownika był więc bardzo szeroki. Oto kilka przykładów użyć tego wyrazu ze Słownika języka polskiego S.B. Lindego: „Skusiwszy potraw smaczno przyprawionych / Pije ze złotych czar do posłów onych”; „Dyalektykę tylko umiał, Pisma św. ledwo skusił”; „Święty boży skażenia nie skusi”; „Okazyja i najświętszego skusi”.
Skusić w języku dzieci ‘pomylić się w grze, nie trafić, utracić punkty’ mieści się w ogólnym zakresie znaczeniowym tego czasownika ‘skłaniać się do czego, ulegać pokusie, dać się sprowokować’. Skutecznym sposobem (s)kuszenia była formułka – zaklęcie: skuś baba dziada…, skuś baba dziada… Wielokrotnie powtarzana sprawiła, że zawodnik się mylił, tzn. skusił, czyli była skucha (a zatem skucha jest formacją pochodną od skusić, oznacza rezultat tej czynności; wyraz poświadczony dopiero w XX w., ma zasięg środowiskowy i wyraźne zabarwienie ekspresywne).
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego