średniowysoki a średnio inteligentny
26.10.2012
26.10.2012
Dlaczego średniowysoki pisze się łącznie, a średnio inteligentny już osobno? Możliwa odpowiedź brzmi: ponieważ do słowa średniowysoki stosuje się zasada ortograficzna nr 136, a do wyrażenia średnio inteligentny – zasada ortograficzna nr 134. W takim razie zapytam: dlaczego do pierwszego przykładu stosuje się tamta zasada, a do drugiego tamta? Czym te przykłady się różnią, że trzeba je traktować inaczej?Wymienione zasady w WSO PWN są słabo zróżnicowane, mam wrażenie, że sformułowane je po to, aby usprawiedliwić zwyczaj pisania podobnych wyrazów raz tak, raz inaczej. To samo można powiedzieć o odpowiednich zasadach w innych, w szczególności wcześniejszych słownikach. O zwyczaju rozdzielnego pisania niektórych zwrotów (np. średnio inteligentny), a łącznego pisania innych (np. średniowysoki) może decydować stopień ich leksykalizacji, czyli „uwyrazowienia”. Im bardziej konwencjonalizuje się jakiś zwrot, tym bardziej odczuwamy go jako wyraz, a nie doraźne połączenie wyrazów. Niestety, jest to kryterium tak ogólne, że w konkretnych sytuacjach nie wystarcza. W praktyce lepiej trzymać się ustaleń słownika, a gdy zasady pisowni są słabo zróżnicowane, trzeba polegać po prostu na liście haseł.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski