stado i stadion
Bardzo proszę o poinformowanie mnie, jaką etymologię ma słowo stado? Czy ma to coś, choćby odlegle, wspólnego ze stadniną, stadionem, czasownikiem stać oraz angielskimi stable 'stajnia' oraz stand 'stać', 'stojak'?
7.12.2011
7.12.2011
Szanowni Państwo! Bardzo proszę o poinformowanie mnie, jaką etymologię ma słowo stado? Czy ma to coś, choćby odlegle, wspólnego ze stadniną, stadionem, czasownikiem stać oraz angielskimi stable 'stajnia' oraz stand 'stać', 'stojak'?
Rzeczownik stado jest w polszczyźnie dziedzictwem prasłowiańskim, pochodzi z psł. wyrazu *stado ‘stojąca gromada zwierząt’, formacji pochodnej od czasownika *stati ‘stanąć, zatrzymać się, podnieść się’, kontynuującej praindoeuropejski rdzenny morfem *sta- (*st(h)ā) ‘stać’. Ten morfem był bardzo produktywny i zachował się we wszystkich chyba językach wywodzących się z praindoeuropejszczyny, tzn. w rodzinie języków słowiańskich, romańskich, germańskich, greckich, bałtyckich…
Odziedziczone wyrazy stawały się bazą derywacyjną dla innych formacji, np. w języku polskim od wyrazu stado utworzono słowo stadny, a od niego – stadnina.
Od czasownika stać pochodzi też wiele innych rzeczowników, m.in. stadło (np. małżeńskie), stan (i… stanik), staw (stawiać i… przystawka) i wiele, wiele innych.
Praindoeuropejski morfem rdzenny *sta- odnajdziemy m.in. w grec. stádion (stąd zapożyczenie w języku polskim stadion) czy łac. stadium (por. zapożyczenie stadium).
Wszystkie wymienione w pytaniu wyrazy mają wspólne praźródło – kontynuują praindoeuropejski morfem rdzenny *sta-/*st(h)ā.
Odziedziczone wyrazy stawały się bazą derywacyjną dla innych formacji, np. w języku polskim od wyrazu stado utworzono słowo stadny, a od niego – stadnina.
Od czasownika stać pochodzi też wiele innych rzeczowników, m.in. stadło (np. małżeńskie), stan (i… stanik), staw (stawiać i… przystawka) i wiele, wiele innych.
Praindoeuropejski morfem rdzenny *sta- odnajdziemy m.in. w grec. stádion (stąd zapożyczenie w języku polskim stadion) czy łac. stadium (por. zapożyczenie stadium).
Wszystkie wymienione w pytaniu wyrazy mają wspólne praźródło – kontynuują praindoeuropejski morfem rdzenny *sta-/*st(h)ā.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski