status językowy skrótowców

status językowy skrótowców
28.04.2012
28.04.2012
Witam!
Chciałbym się dowiedzieć czegoś więcej na temat skrótowców i ich relacji w stosunku do skracanych zwrotów. Jeśli skrótowce reprezentują takie same znaczenia, co skracane wyrażenia, to czy powinno się to traktować jako jedność? A może należy uznać na przykład Polskie Koleje Państwowe i PKP za oddzielne wyrażenia synonimiczne? A jeśli tak, to do jakiej grupy synonimów je zaliczyć (np. dublety)?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Wprawdzie relacja skrótowców do pełnych nazw spełnia warunki definicyjne synonimii, ale w słownikach synonimów skrótowce nie są zamieszczane, już choćby dlatego, że słowniki takie nie notują nazw własnych, a większość skrótowców od nazw własnych pochodzi. Nie przytacza się także par typu Polskie Koleje Państwowe i PKP dla zilustrowania wariancji. Badacze słowotwórstwa traktują skrótowce jako wyrazy pochodne, co sprawia, że zmuszeni do wyboru między – że tak powiem – opcją synonimiczną a opcją wariantową, powinniśmy wybrać tę pierwszą. Jest to jednak wybór o niewielkim znaczeniu praktycznym, wątpliwe by zmienił oblicze słowników synonimów.
Niepewność dotyczy także statusu skrótów: napisy takie jak itd. nie są traktowane ani jako synonimy wyrażeń typu i tak dalej, ani jako ich warianty.
O niektórych stanowiskach teoretycznych wobec skrótów i skrótowców pisze Jerzy Podracki w części wstępnej Słownika skrótów i skrótowców (PWN, 1999). W konkluzji dochodzi do wniosku, że z teoretycznego punktu widzenia najistotniejsze jest postrzeganie różnicy między skrótami a skrótowcami, nie zaś ich status językowy. Natomiast „dla użytkowników języka […] – notuje – ważny jest głównie sposób posługiwania się skrótami i skrótowcami […], mniej zaś ich «zaszufladkowanie»”.
Warto jednak zrobić wyjątek dla wyrazów, które są produktem asymilacji skrótowców do systemu leksykalnego języka, np. adidas (od AIDS), cefałka (od CV), esemes (od SMS), pecet (od PC), Chjena (od ChZJN 'Chrześcijański Związek Jedności Narodowej'), wrona (WRON 'Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego'). Te – ponieważ nie są tworzone seryjnie – najbardziej zasługują na uwagę i przynajmniej część z nich powinna się znaleźć w słownikach synonimów.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego