szklaki

szklaki
19.06.2009
19.06.2009
Szanowni Państwo!
Ostatnio w rozmowie ze znajomymi, pochodzącymi w większości z południa Polski, użyłam słowa szklaki na określenie landrynek. Pochodzę z Pomorza i tam takie określenie jest powszechnie używane. Dla moich znajomych z Krakowa i okolic to określenie było czymś zupełnie niezrozumiałym. Chciałabym zapytać, czy istnieją inne formy regionalne na określenie landrynek? Czy słowa szklaki używa się w jeszcze jakichś regionach Polski, poza Pomorzem?
Nie dziwię się, że znajomi tej nazwy nie znają, a to z dwu powodów. Po pierwsze, jest to forma zasadniczo znana w Wielkopolsce (ale i to nie całej); przypuszczam, że nie znają tej formy ludzie pochodzący z Małopolski (jeżeli mówimy o południu Polski), bowiem w „literaturze przedmiotu” podaje się, że była ona odnotowana na Śląsku. Taką informację odnajdujemy w „Słowniku gwary miejskiej Poznania” pod red. M. Gruchmanowej i B. Walczaka, Wydawnictwo PWN, Warszawa-Poznań 1997. Pod kasłem szklok mamy tu: „częściej w lm, rzad., wych. z użycia «twardy cukierek»”; tu też jest właśnie informacja: „Notuje SW jako gwarowe i kartoteka SGP ze Śląska” (SW to Słownik języka polskiego z początku XX wieku, SGP to Słownik gwar polskich aktualnie wydawany w Krakowie).
Forma szklok zamiast szklak dokumentuje tzw. a pochylone, właściwe zasadniczo gwarom i polszczyźnie regionalnej; stąd też może być tak, że rozmówcy niekiedy nie utożsamiają tych dwu wyrazów. Drugim powodem nieznajomości może być wychodzenie tego wyrazu z użycia. Właśnie jako dawny określają go nasi rozmówcy.
Pyta też Pani o inne nazwy landrynek. W Wielkopolsce obok szkloków znane są jeszcze kamienioki (które miałyby literacką postać kamieniaki). Ta nazwa też już jednak jest wydobywana z pamięci.
Przy okazji ciekawostka: znajomość (i używanie) tego wyrazu może świadczyć o wywodzeniu się osób używających tej nazwy właśnie z Wielkopolski bądź też zamieszkujących tereny z Wielkopolską graniczące.
Pozdrawiam
Jerzy Sierociuk, prof., Uniwersytet Adama Mickiewicza
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego