szlacheccy Sarmaci

szlacheccy Sarmaci
30.05.2014
30.05.2014
Witam Państwa bardzo serdecznie!
Chciałbym poprosić o odpowiedź na pytanie, które nurtuje mnie od kilku dobrych miesięcy. Podczas jednej z lekcji omawialiśmy Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska. Doszło wtedy do nieporozumienia dotyczącego pisowni słowa SARMATA. Ad meritum, czy mając na myśli przedstawiciela szlachty polskiej z XVII wieku, można użyć formy sarmata, słowa pisanego małą literą?
Z góry dziękuje za wyjaśnienia
Mając na myśli starożytne plemiona, od których polska szlachta chętnie wyprowadzała swój rodowód, używamy oczywiście wielkiej litery. Gdy to samo słowo odnosimy do polskich realiów, mówiąc o kimś żyjącym w XVII wieku: „X to typowy…”, możemy użyć małej lub dużej litery. W praktyce przeważa wielka litera, co ma związek z tym, że mimo różnego odniesienia znaczenia nie bardzo się oddaliły. Polscy Sarmaci mieli być potomkami mitycznych Sarmatów, mieli dziedziczyć po nich najlepsze cechy i to podobieństwo lepiej widać, gdy zachowa się oryginalną pisownię.
Zwróćmy ponadto uwagę, że zamiana wielkiej litery na małą w nazwie etnicznej może być oznaką deprecjacji, por. Szwab i szwab. Ponieważ zaś zjawisko sarmatyzmu, jak wiadomo, było różnie oceniane, więc w wyborze pisowni może (ale nie musi) odzwierciedlać się stosunek do niego.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego