tajemnicza WUWA

tajemnicza WUWA
5.06.2013
5.06.2013
Proszę o rozstrzygnięcie kwestii, z którą wrocławscy dziennikarze od dłuższego czasu nie mogą się uporać. Chodzi o modelowe osiedle wzniesione w 1929 r. na wystawę budowlaną Wohnung und Werkraum. Do dziś używa się nazwy skróconej, lecz o ile nikt nie wątpi, że w wymowie jest to ta [wuwa], o tyle nie bardzo wiadomo, jak to zapisać: WUWA, WuWA czy WuWa, a dalej – jak zapisywać formy przypadków zależnych, by nie powstało mylne wrażenie, iż mianownik brzmi [wuw]. Nie ma WUW-y, WuW-y, WuWy czy Wuwy?
Rozumiem, że jest to skrót środowiskowy, o nieznormalizowanej pisowni. Wiele zależy od tego, czy potraktujemy go jako skrótowiec (wówczas końcówkę fleksyjną trzeba oddzielać dywizem), czy jako nazwę już zleksykalizowaną (wtedy dywiz niepotrzebny). Jeśli zwyczaj nie wspiera żadnej z tych dwóch możliwości, to proponuję wybrać drugą, pisać po prostu Wuwa i odmieniać: Wuwy, Wuwie itd. (po końcówkach fleksyjnych widać, że mianownik nie może mieć wymowy [wuw]).
Jeśli względy graficzno-estetyczne przemawiają za pisownią WuWa, to formy odmienione zapiszemy z dywizem: WuW-y, WuW-ie itd. (na wzór SABENA, SABEN-y, SABEN-ie).
Nawiasem mówiąc, jeśli abstrahować od form przyjętych już w środowisku, to najprostszy polski skrótowiec od nazwy Wohnung und Werkraum brzmi WuW lub po prostu WW.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
  1. 25.05.2013
    Witam!
    Chciałbym odnieść się do porady pt. tajemnicza WUWA (…). Autor pytania wspomniał o wystawie Wohnung und Werkraum. Pełna, niemiecka nazwa to Wohnung und Werkraum Ausstellung – stąd akronim WuWA. To powinno wyjaśnić większość wątpliwości.
    Jacek Kubiś
  2. 5.06.2013
    W haśle opracowanym przez Jadwigę Urbanik dla Encyklopedii Wrocławia (2006) czytamy, że wystawa istotnie nazywała się Wohnung und Werkraum Ausstellung, lecz jej akronim to WUWA. Podobną informację znajdziemy w obszernym albumie WUWA 1929-2009. Wrocławska wystawa Werkbundu tej samej autorki (2009). Dodajmy, iż polska Wikipedia, która nie jest źródłem miarodajnym, lecz niestety opiniotwórczym, jako pełną nazwę podaje Wohnungs- und Werkraumausstellung, a Wikipedia niemiecka – Werkbundausstellung Wohnung und Werkraum.
    Co do skrótowca, to funkcja i pisownia obu liter W nie ulega wątpliwości. Zgodnie z zasadami polskiej ortografii nazwę Wohnung und Werkraum powinniśmy skrócić do postaci WuW, ponieważ jeśli skrótowiec zawiera grafemy oznaczające przyimek lub spójnik, piszemy je małą literą. Przywołanej reguły nie traktowałbym jednak ortodoksyjnie, bo sam słownik czyni od niej wyjątek, zob. hasło WOS (= wiedza o społeczeństwie; sprawa ta była zresztą omawiana na łamach Poradni). Skoro się więc godzimy na WOS, to zgódźmy się i na WUW. Ale to nie koniec, pozostaje jeszcze wygłosowe [a]. Ostatni znak kłopotliwego skrótowca może pełnić różne funkcje, których kumulacja nie jest wykluczona, mianowicie: 1. semantyczną (jako pierwsza litera słowa Ausstellung), 2. morfologiczną (jako wykładnik rodzaju żeńskiego; podobnie NOW-a, czasem zapisywana jako NOWa = Niezależna Oficyna Wydawnicza), 3. estetyczną (skoro u jest małe, to dla równowagi małe jest też a; skoro duże U, to i duże A).
    Sądzę, że najwygodniej byłoby przystać na zleksykalizowaną postać Wuwa, która nie sprawia żadnych trudności fleksyjnych, albo – co by się zgadzało z regułą [229] – pozostawić tradycyjną, utrwaloną przez J. Urbanik formę WUWA. W tym drugim wypadku powinniśmy mówić o wystawie lub osiedlu WUWA bądź odmieniać wg wzoru: Wuwy, Wuwie. Do form z dywizem (WUWA, WUW-y, WUW-ie) odnoszę się sceptycznie, polegając tu na opinii prof. Jana Miodka: „Dopuszczone przez słowniki zapisy typu IKE-i, IKE-ę są niezbyt logiczne: wszak zmieniają pierwszą literę genetycznego, integralnego członu całego skrótowca – Agunnaryd – w przybierającą różne brzmienia (i, ę, ą) końcówkę fleksyjną, napisaną małą literą. Dlatego raz jeszcze polecam jako najlepsze w piśmie warianty Ikei, Ikeę, Ikeą\'\' (Słowo jest w człowieku. Poradnik językowy, Wrocław 2007, s. 164).
    Pisałem o rozwiązaniach. Obawiam się jednak, że w przypadku Wuwy mamy do czynienia z prawdziwym węzłem gordyjskim, węzłem, którego – jak wiadomo – rozwiązać nie sposób.
    Michał Kunik
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego