tamój

tamój
21.01.2010
21.01.2010
W książce Krzysztofa Daukszewicza pt. Izy rajder jest tekst pt. „A pszczółki już tamuj nie było” (można go również znaleźć w Internecie, wpisując w wyszukiwarkę ten tytuł). Czym jest słowo tamuj i czy przypadkiem nie powinno być pisane przez ó?
Zaimek wskazujący tamój w znaczeniu ‘w tamtym miejscu’, odpowiadający ogólnopolskiemu tam, występuje w polskich gwarach stosunkowo często (w Małopolsce południowo-wschodniej, na Mazowszu wschodnim i Podlasiu, na Kaszubach, w gwarach malborskich, na Warmii, rzadziej w Małopolsce północnej). Usłyszymy: „Toć nie tutaj, ale tamój postof te kari’’ (‘taczki’) (Słownik warmiński W. Steffena, Wrocław 1984, s. 166 ), „To weś w kieszeń, tamój zjisz’’ (Korczów, pow. biłgorajski). Tamój kontynuuje dawne tamo, które było obecne w staropolszczyźnie (od XVI wieku w języku polskim już tylko tam, w gwarach do dzisiaj tamo sporadycznie notowane). Głoska ó w tamój jest zwężonym, ścieśnionym o (równie często występuje dialektalne tamoj, w zasadzie na tych samych terenach). Taka węższa realizacja samogłoski może być w gwarach spowodowana sąsiedztwem m i j. Samogłoska brzmi wtedy, w zależności od gwary, dialektu, jak u lub jest dźwiękiem pośrednim między o a u. Stąd też zapis tamuj w tekście (tak słyszał ten wyraz autor i taką fonetyczną postać zapisał). Tamój w tekście wyzyskany został jako dialektyzm (gwaryzm) dla celów stylistycznych.
Barbara Grabka, IJP PAN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego