teolog w spódnicy

teolog w spódnicy
6.06.2003
6.06.2003
Jakie są rodzaje żeńskie od wyrazów: filolog, teolog, krawiec, antropolog?
Dziękuję.
Pozdrawiam
Rzeczownik nie odmienia się przez rodzaj, może tylko być podstawą do utworzenia nowego rzeczownika różniącego się rodzajem. Regularne derywaty żeńskie od wyrazów filolog, teolog, antropolog i krawiec to filolożka, teolożka, antropolożka i krawcowa. Trzy pierwsze są w wydawnictwach poprawnościowych traktowane jako niepoprawne, a w większości słowników ich brak. Argumenty przeciwko tym rzeczownikom przywołują brak akceptacji społecznej spowodowany śmiesznością zmiękczenia -lożka. Stanowisko to zakłada swoiste poczucie humoru Polaków, bo dlaczegóż to -lożka w filolożce miałaby być śmieszniejsza np. od -tyczki w matematyczce czy informatyczce?
Proponuję zatem nie przejmować się i tworzyć derywaty żeńskie, pamiętając, że nie ma takiego obowiązku. Pozostawienie w odniesieniu do kobiet rzeczownika męskiego wymaga często dodania wyrazu kobieta lub pani, co jest niewygodne, a w wypadku pani sugeruje, że mówimy o osobie nam znanej. Często pozostawiamy za to rzeczownik męski w funkcji orzecznika, np. Anna Kowalska jest filologiem (lub filolożką), lub w użyciu zbiorowym, gatunkowym, np. Filolodzy zarabiają za mało. To samo dzieje się z rzeczownikami, których żeńskich derywatów nikt nie podaje w wątpliwość, np. Anna Kowalska jest dobrym lekarzem (lub lekarką), ale Anna jest Polką (nie: Polakiem), Lekarze zarabiają za mało.
Problem tworzenia żeńskich nazw i tytułów zawodowych jest oczywiście znacznie szerszy i właśnie teraz dużo się w polszczyźnie pod tym względem zmienia. W Korpusie Języka Polskiego PWN jest filolożka i antropolożka, na razie tylko w tekstach Wysokich Obcasów i Gazety Wyborczej, w języku mówionym słyszę te wyrazy coraz częściej. Można założyć, że najdłużej będą się bronić przeciw derywatom żeńskim nie nazwy, lecz tytuły profesjonalne, które w odniesieniu do kobiet często występują z tytułem standardowym pani, i tak wskazującym płeć. Rzeczywiście więc nie ma jeszcze społecznej akceptacji derywatów żeńskich od ministra, profesora i prezydenta, ale jak wskazuje przykład innych języków i to może się zmienić.
Krawcowa jest derywatem uznanym powszechnie, choć utworzonym z pomocą nieproduktywnego dziś przyrostka -owa, który kiedyś tworzył nazwy od tytułów męskich. Oczywiście krawcowa nie jest żoną krawca.
Marek Łaziński, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego