tłumaczenie obcych nazw własnych

tłumaczenie obcych nazw własnych
16.11.2012
16.11.2012
Szanowni Państwo,
moje pytanie dotyczy obcych nazw własnych ulic, placów, dzielnic, parków, kościołów, dworców itd. – czy w tekście beletrystycznym należy je tłumaczyć, czy zostawiać w oryginalnym brzmieniu? Przykłady: Place de la Cathédrale, Rue des Chanoines, katedra Saint Jean Baptiste… Czy ma to jakieś znaczenie, że nazwy te są fikcyjne? Może należy wybrać wariant pośredni: plac Marie de Bourgogne, plac de la Cathedrale, ulica des Chanoines?
Z poważaniem
Ewa Kaniowska
Rozstrzygnięcie tego problemu należy do tłumacza, bo najpierw należy ustalić, jaką funkcję pełnią takie nazwy w utworze. Jeśli ich funkcją jest jedynie wskazywanie na obiekty, zapewne można je pozostawić w brzmieniu oryginalnym (tak się z zasady postępuje w literaturze faktograficznej, np. w przewodnikach).
Gdyby nazwy te były rzeczywiste, pozostawienie ich w formie oryginalnej miałoby sens, bo pozwalałoby na osadzenie fikcji w świecie realnym. Skoro jednak są fikcyjne, czytelnicy nie stracą tej możliwości, a istnieje obawa, że zostaną pozbawieni innej. Wiadomo bowiem, że w literaturze pięknej często pojawiają się nazwy znaczące, a wówczas przekład jest konieczny, jeśli nie chcemy czytelników pozbawić ważnych informacji. Przykłady, które Pani podaje, układają się w pewną całość, powiedzmy „religijną”. Jest to być może jakiś klucz do utworu, ale może to umknąć czytelnikowi, który raczej nie będzie wiedział, że Rue des Chanoines to ulica Kanoników (lub Kanonicza).
Jest też taka możliwość, jak objaśnianie nazw w przypisach, ale w beletrystyce lepiej unikać takiego rozwiązania. Rozwiązanie pośrednie ma pewne zalety, acz niewielkie, bo niektóre wyrazy francuskie, które w tym trybie zostaną przetłumaczone, i tak są zrozumiałe dla Polaka (place, cathédrale, ewentualnie np. boulevard), w innych wypadkach do poprawnego zrozumienia zapewne wystarczy kontekst (dotyczy to np. wyrazu rue ‘ulica’).
Jan Grzenia
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego