trzy słowa

trzy słowa
25.04.2009
25.04.2009
Dzień dobry,
chciałabym się dowiedzieć, jak należy prawidłowo zapisać następujące słowa: lifestyle'owy (czy lifestylowy?), przenaszalność (czy przenoszalność?), non profit (czy non-profit?).
Z góry dziękuję.
Lifestyle słabo się adaptuje w polszczyźnie: ma obcą pisownię, obcą wymowę – owszem, odmienia się (lifestyle'u), ale właściwie dopiero pochodny przymiotnik, który Pani wymieniła, jest pierwszym wyraźnym świadectwem polonizacji tego słowa. Przymiotnik ten możemy teoretycznie zapisywać dwojako: z pełną polonizacją, tzn. lajfstajlowy, albo z polonizacją minimalną, tzn. lifestyle'owy (apostrof jest potrzebny, gdyż poprzedza go nie wymawiana samogłoska e, por. Pierre Larousse – Pierre'a Larousse'a i inne analogiczne przykłady). Kwerenda internetowa pokazuje, że Polacy wybrali jednak trzecią drogę, którą można określić jako polonizację połowiczną: pozostawili oryginalny zapis pierwszego członu, a drugi zmienili nieznacznie w końcowej części i zrezygnowali z apostrofu: lifestylowy. Postępowanie takie nie jest pozbawione precedensów, por. przymiotnik od scrabble, w Wielkim słowniku ortograficznym PWN zapisany aż na trzy sposoby: scrabble'owy, scrabblowy, skrablowy. Ostatniemu członowi tej trójki powinien odpowiadać zapis lajfstajlowy, który spotyka się w praktyce, ale rzadziej niż lifestyle'owy i jeszcze rzadziej niż lifestylowy.
Przenaszalność i przenoszalność są zbudowane tak, jakby pochodziły od przymiotników przenaszalny i przenoszalny. Przymiotników tych jednak w polskich słownikach nie ma, a ich budowa budzi wątpliwości, gdyż wśród wyrazów na -alny nie ma analogicznych przykładów. Poznawalny pochodzi od poznać ('taki, który daje się poznać'), wybaczalny od wybaczyć ('taki, który można wybaczyć), znaczenie 'taki, który daje się przenieść' wyrażać natomiast słowo przenośny. Z niezupełnie jasnych dla mnie powodów w Internecie dużo pisze się o przenaszalnym oprogramowaniu, przenoszalnych czekach, o przenoszalności numerów telefonicznych – przypuszczam, że są to tłumaczenia angielskiego przymiotnika trensferable i pochodnego rzeczownika transferability. Wygląda na to, że polski przymiotnik przenośny i pochodna od niego przenośność są wypierane w pewnych kontekstach przez słowa z importu. W tej sytuacji na pytanie: „przenaszalny czy przenoszalny?” mam ochotę odpowiedzieć: najlepiej przenośny.
W słownikach wyrazów obcych PWN jest non profit, ale jest także non-iron. Myślę, że pisownię non-profit należałoby tolerować.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego