ulica Święty Marcin, puszcza Zielonka

ulica Święty Marcin, puszcza Zielonka
29.01.2016
29.01.2016
Proszę o odpowiedź na wymieniony problem: jak wymawiać:
jestem na ulicy Święty Marcin, idę ulicą Święty Marcin, kupiłam na ulicy Święty Marcin
czy też
jestem na Świętym Marcinie, kupiłam na Świętym Marcinie, idę ulicą Świętym Marcinem?
Druga sprawa – puszcza Zielonka:
jestem w puszczy Zielonka czy jestem w puszczy Zielonce, jestem w Zielonce?
Idę do puszczy Zielonka czy idę do puszczy Zielonki czy idę do Zielonki,
choć w puszczy jest miejscowość Zielonka.
Dziękuję za odpowiedź.
Wiele nazw ulic występuje w mianowniku – w Poznaniu jest ulica Święty Marcin, w Krakowie Gramatyka, a w Warszawie choćby Stawki, Foksal, Solec czy Tamka. Jeśli w zdaniu posługujemy się nazwą oraz określeniem ulica, to odmieniamy tylko wyraz ulica, por.
Idę na ulicę Gramatyka,
Spotkali się na rogu ulic Tamka i Solcec, Mieszkał na ulicy Święty Marcin.
Jeśli pomijamy słowo ulica, to odmieniamy jej nazwę:
Idę na Gramatykę,
Spotkali się na rogu Tamki i Solca,
Mieszkał na Świętym Marcinie.
Zdarza się jednak, że to, czy taka nazwa będzie odmieniona, zależy od lokalnej tradycji – nigdy nie zdarzyło mi się na przykład usłyszeć, że coś działo się na Foksalu; zawsze na Foksal, choć jest to forma niezgodna z systemem.
Jeśli chodzi o nazwę puszcza Zielonka, to nie ma wzorca składni wyrażenia puszcza + nazwa w mianowniku (wyrażenia apozycyjnego). Zdaje się, że istnieje tylko jedna taka nazwa, ma ona zresztą (jak czytamy na stronie poświęconej Parkowi Krajobrazowemu Puszcza Zielonka) charakter potoczny. Chciałoby się zastosować tu model obejmujący nazwy innych obiektów geograficznych, jednak taki nie istnieje, a właściwie – istnieją dwa wzorce.
Zgodnie z pierwszym rzeczownik podrzędny (czyli nazwa własna obiektu geograficznego) wchodzi z wyrazem nadrzędnym (czyli z tym, który wskazuje na typ tego obiektu) w związek zgody – wówczas za każdym razem wyraz podrzędny przybiera taką formę, jaką ma wyraz nadrzędny, por. rzeka Wisła, do rzeki Wisły, w rzece Wiśle itd.
Zgodnie z drugim wzorcem wyraz nadrzędny rządzi formą wyrazu podrzędnego, tzn. wymaga od niego, by występował zawsze w tym samym przypadku – w mianowniku: jezioro Śniardwy, do jeziora Śniardwy, w jeziorze Śniardwy, wyspa Uznam, z wyspy Uznam, na wyspie Uznam itd.
Trudno jednoznacznie rozstrzygnąć, do której z tych grup należy puszcza Zielonka – mnie naturalniejsze wydaje się odmienianie drugiego członu: do puszczy Zielonki, w puszczy Zielonce itd.
Oczywiście, można użyć nazwy Zielonka bez słowa puszcza, wówczas powiemy: w Zielonce, do Zielonki, przez Zielonkę itd.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego