w Łosiu, w Łosiem, w Łosiach

w Łosiu, w Łosiem, w Łosiach
8.11.2015
8.11.2015
Łosie. Blisko Krynicy leżą (te) Łosie. Ja pytam o (to) Łosie koło Gorlic.
Wikipedia nazwę wsi odmienia rzeczownikowo (M. = Łosie, D. = Łosia, C. = Łosiu etc., por. odmianę Międzylesia), inaczej niż nazwę łemkowskiej wsi koło Krynicy.
Czyli podobnie, jak Polesie. Zastanawiam się, czy Łosie (od Łosia) nie jest to podobnie, jak poleskie od Polesia, pomorskie od Pomorza. Odmiana słowa Łosie powinna być nie jak słowa Polesie, a podobnie jak Poleskie. Jak by to brzmiało?
Gdyby Łosie były powszechnie znanymi miastami, zapewne nie mielibyśmy kłopotu z odmianą ich nazw, ponieważ pamiętalibyśmy ją. Tymczasem może ona przysparzać kłopotów, ponieważ w Polsce są cztery miejscowości o nazwie Łosie, z których trzy odmieniają się według różnych wzorców. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dn. 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części rejestruje:
  1. Łosie w powiecie gorlickim, w województwie małopolskim,
  2. Łosie w powiecie nowosądeckim, w województwie małopolskim,
  3. Łosie w powiecie tatrzańskim, w województwie małopolskim,
  4. Łosie w powiecie wołomińskim, w województwie mazowieckim.

Łosie, o które Pan pyta (to koło Gorlic), traktujemy jak rzeczownik nijaki w liczbie pojedynczej – To nasze Łosie jest piękne, Jadę do tego naszego Łosia itd. Tak samo odmienia się Łosie koło podwarszawskiego Wołomina. Przymiotnikiem obu nazw jest łoski.
Łosie w powiecie nowosądeckim to przymiotnik w liczbie pojedynczej – To nasze Łosie są piękne, Jadę do tego naszego Łosiego, Zawdzięczamy to naszemu Łosiemu, Interesuję się Łosiem, Mieszkam w Łosiem. Nazwa ta odmienia się tak jak np. Zakopane – z końcówką -em w narzędniku i miejscowniku. Jej przymiotnikiem jest łosieński.
Wreszcie Łosie koło Bukowiny Tatrzańskiej (stanowiące część wsi Leśnica) mają odmianę rzeczownikową, ale w liczbie mnogiej – Te nasze Łosie są piękne, Jadę do tych naszych Łosiów, Przyglądam się tym naszym Łosiom itd. Od tej nazwy nie tworzymy przymiotnika.
Aby sprawę jeszcze skomplikować, dodam, że jest też nazwa dwuczłonowa: Łosie‐Dołęgi odnosząca się do wsi w powiecie zambrowskim (w województwie podlaskim). W niej element Łosie odmienia się, podobnie jak w nazwie wsi koło Bukowiny Tatrzańskiej, jak rzeczownik w liczbie mnogiej, jednak w dopełniaczu ma końcówkę ‐i: Jadę do Łosi-Dołęg. Jej przymiotnikiem jest łosieńsko>‐dołęski.
Wracając do Łosia, Łosiego i Łosiów – trzy Łosie w niedalekim sąsiedztwie i trzy różne odmiany. Taka sytuacja może mieć jednak i swoje dobre strony – gdy ktoś usłyszy zdanie: Jadę z Łosia do Łosiego lub Jadę z Łosiów ku Łosiu czy Byłem w Łosiach, a teraz zmierzam ku Łosiemu, to na pewno będzie znał plany swojego rozmówcy, gdyż dzięki odmianie będzie wiedział, o którą miejscowość ma on na myśli.
Nie bardzo rozumiem Pańskie porównanie nazwy Łosie do przymiotników poleski, pomorski, ale mam nadzieję, że moje wyjaśnienia okazały się wystarczające.
Katarzyna Kłosińska
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego