w czambuł

w czambuł
25.05.2007
25.05.2007
Szanowni Eksperci,
skąd wziął się zwrot potępiać w czambuł i czym jest ów czambuł?
Pozdrawiam
Joanna
Wyraz czambuł jest obecny w polszczyźnie już od XVII w. Dawniej był zapisywany też w postaci czamboł i czambół. Jest pochodzenia tureckiego, zapożyczony za pośrednictwem języka ukraińskiego. Miał kilka znaczeń: 1. raptowna, gwałtowna, krótka wyprawa wojenna Tatarów; 2. oddział zbrojny tatarski; 3. przen. gromada, kupa czereda. Wyrażenie w czambuł w zależności od kontekstu miało wiele różnych odcieni znaczeniowych, np. wziąć w czambuł 'wziąć razem, do kupy', por. np. „On zdrowszy niż doktory wszystkie razem w czambuł wzięte!” (A. Fredro); mieć wszystkiego w czambuł 'mieć wszystkiego w bród, obficie, pod dostatkiem'; wołać w czambuł 'wołać głośno, otwarcie'; puścić konia w czambuł ' puścić w galop'; wyciąć w czambuł 'wyciąć w pień, za jednym zamachem'. Zwrot potępiać w czambuł, zapisany po raz pierwszy w Słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego, znaczy 'potępiać w całości, bez wyjątku, szybko i kategorycznie'.
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego