wielkie litery w nazwach aktów prawnych

wielkie litery w nazwach aktów prawnych
16.05.2007
16.05.2007
Szanowni Państwo!
1. Czy świadome posługiwanie się wielkimi literami w nazwach traktatów w zamiarze tworzenia zwyczaju językowego (np. w publikacjach naukowych czy zbiorach dokumentów) jest rażąco niepoprawne, czy jednak dopuszczalne?
2. Czy zgodzą się Państwo, że jest pewne uzasadnienie dla pisowni nazw aktów prawa międzynarodowego (nawet o charakterze tzw. prawa „miękkiego”) o szczególnym znaczeniu, np. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Karta Praw Podstawowych UE?
Dziękuję i pozdrawiam,
M. Balcerzak
Ad 1. Traktaty to akty prawne, a w takim razie w ich nazwach wielką literą należy zapisywać tylko pierwszy wyraz, zgodnie z regułą. Tworzenie niezgodnego z zasadami zwyczaju językowego (polegającego na zapisie wielkimi literami wszystkich wyrazów pełnoznacznych w nazwie) uważam za niepotrzebne, nawet jeśli jest świadome, bo zbędna innowacja językowa to błąd. Trudno powiedzieć, jaki miałby być skutek pozytywny takich zapisów, nieuniknionym efektem negatywnym stanie się wzrost dezorientacji ortograficznej – już teraz dostrzegalny, czego dowodzą pytania do naszej poradni. A poza tym wcale nie tak łatwo na zwyczaj językowy wpłynąć.
Ad 2. Owszem, uzasadnienie dla takiej pisowni istnieje. Argument pierwszy to powszechny zwyczaj zapisywania nazw takich dokumentów od wielkich liter. Może tu też chodzić o zastosowanie wielkiej litery ze względów, które ogólnie określa się uczuciowymi (por. reguły [97–99] Wielkiego słownika ortograficznego PWN), co mogłoby uzasadniać zapisy typu Prawa Podstawowe. W tym wypadku przecież chodzi nie tyle o akt prawny, ile przede wszystkim chyba o akt mowy (i woli, skoro są to m.in. deklaracje), zgodnie z którym ustanawia się zgodę na uznanie elementarnych prawa ludzkich i obywatelskich.
Podsumowując: wielkie litery są sposobem wyróżniania, a taką funkcję będą mogły skutecznie spełniać, gdy nie będziemy ich nadużywać.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego