wyraz i słowo

wyraz i słowo
28.06.2004
28.06.2004
Bardzo proszę o opinię w sprawie synonimiczności słów: słowo i wyraz. Wydawało mi się, że wyraz pasuje do słowa pisanego (wyraz w zdaniu, w tekście). W kontekście mowy raczej użyłbym słowa (powiedz/wypluj słowo, a nie wyraz). Niedawno przekonywano mnie, że to synonimy – sprawdziłem w słowniku (nowym) i rzeczywiście chyba można je stosować wymiennie. Cały czas mam jednak problem – nie potrafię „przestawić słów w zdaniu” i „mówić wyrazów”.
Dziękuję i pozdrawiam
Piotr Krawczyk
Znaczenia tych wyrazów są niewątpliwie bardzo zbliżone, w związku z czym w niektórych słownikach występują one jako uzupełniające składniki definicji (słowo objaśnia się jako wyraz, a wyraz – jako słowo). Pełna wymienność w każdym kontekście nie jest jednak z różnych względów możliwa, np. w nauce o języku używa się przede wszystkim terminu wyraz, mówi się np. o wyrazach złożonych, i jest raczej nieprawdopodobne, by ktoś użył połączenia słowa złożone. Co prawda mamy tu terminologię, od której wymaga się większej ścisłości niż od słownictwa niespecjalistycznego, nie zmienia to jednak faktu, że również w języku potocznym nie zawsze jest możliwa zamiana tych wyrazów. Nie są to w takim razie wyrazy równoznaczne, lecz bliskoznaczne.
Pana intuicję potwierdza Inny słownik języka polskiego, podający, że „wyraz to jednostka języka, w piśmie oddzielona odstępem od innych wyrazów”, natomiast „słowo to ciąg dźwięków lub znaków graficznych mających jakieś znaczenie lub znaczenia”. Również wtórne znaczenia oraz frazeologizmy podane w tym słowniku stanowią dowód, że słowo raczej kojarzymy z mową, a wyraz z pismem.
Jan Grzenia, Uniwersytet Śląski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego