wyrwać zęba i zjeść kotleta
26.05.2010
26.05.2010
Czy poprawne jest wyrażenie wyrwać zęba, czy jedynie wyrwać ząb? Czy w takim przypadku powinno się mówić zjem kotlet zamiast zjem kotleta? Dlaczego?Formy wyrwać zęba i zjeść kotleta są potoczne, niektórzy autorzy wręcz uważają je za błędne. W oficjalnej, starannej polszczyźnie mówimy: wyrwać ząb i zjeść kotlet.
O podobne sprawy byliśmy już nieraz pytani, wcześniejsze odpowiedzi dałoby się pewnie znaleźć, gdyby przeszukać archiwum poradni pod kątem ciągów „męskożywotn” i „męskorzeczow”. Kwestia: zjeść kotlet czy zjeść kotleta? ma bowiem związek z kwalifikacją rodzajową rzeczowników. Od XVI wieku rzeczowniki nieżywotne stopniowo przechodzą do klasy żywotnych i odpowiednio do tego przybierają w bierniku końcówkę -a. Gdyby ten proces dalej się rozwijał, to za jakiś czas mówilibyśmy „Przyślij mi lista” – podobnie jak dziś „Przyślij mi maila”. Na razie jednak w oficjalnej polszczyźnie normą jest „Przyślij mi mail”, zdanie „Przyślij mi maila” jest potoczne, a „Przyślij mi lista” może funkcjonować tylko jako żart.
O podobne sprawy byliśmy już nieraz pytani, wcześniejsze odpowiedzi dałoby się pewnie znaleźć, gdyby przeszukać archiwum poradni pod kątem ciągów „męskożywotn” i „męskorzeczow”. Kwestia: zjeść kotlet czy zjeść kotleta? ma bowiem związek z kwalifikacją rodzajową rzeczowników. Od XVI wieku rzeczowniki nieżywotne stopniowo przechodzą do klasy żywotnych i odpowiednio do tego przybierają w bierniku końcówkę -a. Gdyby ten proces dalej się rozwijał, to za jakiś czas mówilibyśmy „Przyślij mi lista” – podobnie jak dziś „Przyślij mi maila”. Na razie jednak w oficjalnej polszczyźnie normą jest „Przyślij mi mail”, zdanie „Przyślij mi maila” jest potoczne, a „Przyślij mi lista” może funkcjonować tylko jako żart.
Mirosław Bańko, PWN