wywiad-rzeka i jasnowidz amator

wywiad-rzeka i jasnowidz amator
22.11.2001
22.11.2001
W jednym z dostępnych w polskim Internecie dyktand znalazłem podane niżej zestawienia rzeczownikowe:
„jasnowidze-amatorzy”
„wywiady-rzeki”.
Czy użycie łącznika jest w obu przypadkach uzasadnione?
Przepisy dotyczące użycia łącznika w takich zestawieniach są dość trudne, a przy tym mało znane – nic dziwnego, że zwyczaj językowy często od nich odbiega. Zasadniczo łącznik powinien znajdować się między członami równorzędnymi, a pauza między nierównorzędnymi. Zgodnie z zasadą więc jasnowidze-amatorzy to ludzie będący jednocześnie jasnowidzami i amatorami, a jasnowidze amatorzy to jasnowidze, którzy swoje zajęcie traktują amatorsko, a nie profesjonalnie. Ponieważ bardziej prawdopodobna jest ta druga interpretacja, uzasadniona byłaby tu pisownia rozdzielna.
Rozumując analogicznie, powinniśmy pisać też wywiad rzeka – nie chodzi przecież o coś będącego jednocześnie wywiadem i rzeką, lecz o rodzaj wywiadu. Jednak tu akurat zwyczaj językowy jest inny i trzeba mu dać pierwszeństwo. Nie tylko zresztą wywiad-rzeka pisze się zwyczajowo z łącznikiem, ale i powieść-rzeka (taką pisownię stosują m.in. słowniki terminów literackich). Przyczyną jest chyba to, że oba te zestawienia funkcjonują już jako nazwy określonych gatunków wypowiedzi, a nie doraźne połączenia wyrazowe.
Mirosław Bańko
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego