z dworu czy ze dworu?

z dworu czy ze dworu?
18.11.2007
18.11.2007
Które wyrażenie jest poprawne: odprawić kogoś ze dworu (królewskiego) czy odprawić kogoś z dworu?
Forma ze dworu ma charakter wybitnie literacki. W Korpusie Języka Polskiego PWN pojawia się w utworach Andrzejewskiego, Bratnego, Dąbrowskiej, Iwaszkiewicza, Jasienicy, Kossak-Szczuckiej, Kruczkowskiego, Kuncewiczowej, Myśliwskiego, Newerlego, Wańkowicza, Żukrowskiego i in., nie występuje natomiast w prasie (jeden przykład z Miesięcznika Literackiego to wyjątek potwierdzający regułę). Słowa ze dworu odnoszą się zwykle do dworu szlacheckiego, dużo rzadziej do miejsca poza domem, np. „Nanoś mi drew ze dworu,/ Garnki w kuchni wyszoruj” (Brzechwa, Kopciuszek).
Forma z dworu jest nieco częstsza niż ze dworu i bardziej egalitarna. Równie dobrze można ją spotkać w literaturze pięknej, co w prasie, a cytaty literackie niekoniecznie pochodzą od znanych i uznanych autorów. Co więcej, z dworu równie często występuje w znaczeniu 'na zewnątrz, poza domem', co w znaczeniu 'z siedziby właściciela majątku ziemskiego'.
Oprócz wyżej omówionych istnieje też forma ze dwora. Współcześnie używa się jej tylko w zwrocie Fora ze dwora! – książkowym synonimie szerzej znanych wyrażeń, jak Jazda stąd! albo Wynocha!.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego