z dworu czy ze dworu?
18.11.2007
18.11.2007
Które wyrażenie jest poprawne: odprawić kogoś ze dworu (królewskiego) czy odprawić kogoś z dworu?Forma ze dworu ma charakter wybitnie literacki. W Korpusie Języka Polskiego PWN pojawia się w utworach Andrzejewskiego, Bratnego, Dąbrowskiej, Iwaszkiewicza, Jasienicy, Kossak-Szczuckiej, Kruczkowskiego, Kuncewiczowej, Myśliwskiego, Newerlego, Wańkowicza, Żukrowskiego i in., nie występuje natomiast w prasie (jeden przykład z Miesięcznika Literackiego to wyjątek potwierdzający regułę). Słowa ze dworu odnoszą się zwykle do dworu szlacheckiego, dużo rzadziej do miejsca poza domem, np. „Nanoś mi drew ze dworu,/ Garnki w kuchni wyszoruj” (Brzechwa, Kopciuszek).
Forma z dworu jest nieco częstsza niż ze dworu i bardziej egalitarna. Równie dobrze można ją spotkać w literaturze pięknej, co w prasie, a cytaty literackie niekoniecznie pochodzą od znanych i uznanych autorów. Co więcej, z dworu równie często występuje w znaczeniu 'na zewnątrz, poza domem', co w znaczeniu 'z siedziby właściciela majątku ziemskiego'.
Oprócz wyżej omówionych istnieje też forma ze dwora. Współcześnie używa się jej tylko w zwrocie Fora ze dwora! – książkowym synonimie szerzej znanych wyrażeń, jak Jazda stąd! albo Wynocha!.
Forma z dworu jest nieco częstsza niż ze dworu i bardziej egalitarna. Równie dobrze można ją spotkać w literaturze pięknej, co w prasie, a cytaty literackie niekoniecznie pochodzą od znanych i uznanych autorów. Co więcej, z dworu równie często występuje w znaczeniu 'na zewnątrz, poza domem', co w znaczeniu 'z siedziby właściciela majątku ziemskiego'.
Oprócz wyżej omówionych istnieje też forma ze dwora. Współcześnie używa się jej tylko w zwrocie Fora ze dwora! – książkowym synonimie szerzej znanych wyrażeń, jak Jazda stąd! albo Wynocha!.
Mirosław Bańko, PWN