zamiast

zamiast
3.09.2007
3.09.2007
Witam,
mam pytanie dotyczące łączliwości przyimka zamiast z rzeczownikami. Słownik poprawnej polszczyzny wymienia tylko dopełniacz. Czasem zdarza się inaczej, jeśli czasownik narzuca użycie innego przypadka: „Zamiast główną drogą pojechaliśmy objazdem”. Które z poniższych zdań jest zatem poprawne: „Z makiem, zamiast łazanek, możemy przyrządzić domowy makaron”, „Z makiem, zamiast łazanki, możemy przyrządzić domowy makaron”?
Z góry dziękuję za odpowiedź!
Słowo zamiast, jeśli występuje w funkcji przyimka, łączy się z dopełniaczem. Może jednak być używane jako spójnik, „jeśli składniki zdania łączone słowem zamiast są rzeczownikami lub zaimkami rzeczownymi w celowniku lub narzędniku, wyrażeniami przyimkowymi, przysłówkami albo mają formę bezokolicznika” (Inny słownik języka polskiego PWN). Cytowany przez Panią przykład: „Zamiast główną drogą pojechaliśmy objazdem” ilustruje użycie słowa zamiast w funkcji spójnikowej.
Jeśli chodzi o dwa następne przykłady, to poprawny i zgodny z Pani intencją jest tylko ten z dopełniaczem: „Z makiem, zamiast łazanek, możemy przyrządzić domowy makaron”. Można zbudować podobne zdania z zamiast spójnikowym, muszą one jednak mieścić się w zakresie konstrukcji opisanych w cytowanym słowniku, np. „Zamiast łazankom możemy poświęcić swój czas (i mak) makaronowi” albo „Zamiast do łazanek dodaj mak do makaronu”, albo „Zamiast zrobić łazanki wolała zużyć mak do makaronu”.
Zdanie „Z makiem, zamiast łazanki, możemy przyrządzić domowy makaron” jest też poprawne, ale pod warunkiem, że mówimy o jednej łazance. To jednak chyba nie było zgodne z Pani zamiarem.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego