Fonetyka jest nauką, której celem jest m.in. ścisły opis dźwięków mowy. W związku z tym stosuje się transkrypcję fonetyczną (dokładniej mówiąc, takich transkrypcji jest wiele), która opiera się na założeniu, że każdej odrębnej głosce musi odpowiadać odmienny znak. Np. wyraz zapisywany jako cis, może – zależnie od znaczenia – być wymawiany [ćis] ‘drzewo’ lub [c'is] ‘dźwięk’. We współczesnym języku ogólnopolskim wyróżniamy ok. 90 głosek.
Z kolei fonologię można określić jako fonetykę funkcjonalną, zajmuje się bowiem ustalaniem, jakie funkcje pełnią głoski w procesie komunikowania się. Podstawowym pojęciem fonologii jest fonem, rozumiany jako abstrakcyjna jednostka, która umożliwia różnicowanie znaczeń. Fonemów we współczesnej polszczyźnie wyróżnia się zwykle 37, a stanowią one niejako szkielet, na którym jest zbudowany cały system języka. Fonemy w mowie realizują się w postaci głosek, a z porównania podanych liczb wynika, że jeden fonem może być reprezentowany przez kilka głosek, w przypadku fonemu |t| są to głoska [t], jak w wyrazie [tata], i jej wariant zmiękczony, np. [t'jara], oraz udziąsłowiony, np. [tšy] (pod literą t fonetycy postawiliby kropkę, oznaczając tym sposobem udziąsłowienie głoski zębowej).
Zapisując wypowiedzi fonetycznie, staramy się uwzględnić nawet drobne różnice brzmieniowe między głoskami. W zapisie fonologicznym uwzględnia się jedynie istotne (z punktu widzenia tej dyscypliny) różnice między jednostkami, np. podanym wcześniej zapisom fonetycznym odpowiadają następujące zapisy fonologiczne: |ćis|, |cis|; |tata|, |tjara|, |tšy| (tu bez kropki pod t). Inaczej mówiąc: w transkrypcji fonologicznej występują tylko znaki fonemów.
Bardziej szczegółowe objaśnienia z licznymi przykładami znajdują się w Fonetyce i fonologii współczesnego języka polskiego D. Ostaszewskiej i J. Tambor.