ziemia czy Ziemia, słońce czy Słońce?

ziemia czy Ziemia, słońce czy Słońce?
30.12.2009
30.12.2009
Czy wyraz ziemia jest poprawnie napisany w poniższym zdaniu: „«Dom» jest filmem o ziemi”? Czy w przypadku gdybyśmy dodali wyraz planeta: „«Dom» jest filmem o planecie Ziemia”, ziemia należałoby napisać wielką literą? Kiedy nazwy ziemia, słońce i księżyc są traktowane jako terminy astronomiczne, bo tylko wtedy piszemy je wielką literą?
— lumay, internauta
Gdy myśli Pan o ziemi, księżycu i słońcu jako ciałach niebieskich, to uzasadnione jest użycie wielkich liter, np. lot z Ziemi na Księżyc, obrót Ziemi dokoła Słońca, obserwacje zaćmień Księżyca i oczywiście – by sięgnąć po przykład z pytania – „«Dom» jest filmem o planecie Ziemia”. Gdy natomiast myśli Pan o ziemi jako miejscu życia człowieka, o księżycu – jako obiekcie, który pojawia się na niebie w tym czy innym kształcie i od wieków towarzyszy ludziom, o słońcu – jako świetlistym kręgu, który wschodzi i zachodzi, a w dzień daje ciepło, to uzasadnione jest użycie małych liter, np. życie na ziemi, sierp księżyca, promienie zachodzącego słońca. W gruncie rzeczy różnica dotyczy punktu widzienia – w pierwszym wypadku specjalisty, np. astronoma, w drugim laika. Ponieważ nie zawsze różnica ta jest wyraźna, czasem można zastosować pisownię dwojaką, np. życie na ziemi (a nie w niebie) lub życie na Ziemi (a nie na Marsie).
Godne uwagi jest, że z ciał niebieskich bodaj tylko ziemia, księżyc i słońce mogą być pisane wielkimi literami, podczas gdy np. nazwy innych planet muszą mieć wielką literę na początku. Świadczy to o szczególnym miejscu, jakie ziemia, księżyc i słońce zajmują w naszym, ludzkim obrazie świata. O ile np. ziemia (Ziemia) może być ujmowana z dwóch perspektyw – naukowej i antropologicznej – to Mars ujmujemy jednowymiarowo. Chyba nawet odkrycie życia na Marsie ani zasiedlenie tej planety w przyszłości nie zmieniłoby tego stanu rzeczy i mówilibyśmy na przykład, że nasz znajomy mieszka na Marsie, tak jak dziś mówimy, że mieszka na placu Teatralnym.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego