został stworzony czy stworzony został?

został stworzony czy stworzony został?
13.10.2011
13.10.2011
Szanowni Państwo,
chciałbym zapytać o składnię w zwrotach takich jak należy wskazać / wskazać należy, można znaleźć / znaleźć można, został stworzony / stworzony został itp. Czy któreś z tych form są „bardziej poprawne”? Sam za naturalniejszy uważam pierwszy wariant w tych parach, niemniej chciałbym zasięgnąć Państwa opinii. Czy za którąś ze składni przemawiają względy „językoznawcze”, a nie tylko te dotyczące częstotliwości użycia?
Elementy wymienione na pierwszym miejscu każdej z tych par są nie tylko częstsze, ale też zgodne z typowym dla polszczyzny szykiem fraz dwuskładnikowych, w których składnik informacyjnie ważniejszy i znajdujący się pod akcentem logicznym idzie na drugim miejscu. Mówimy na przykład „Idę spać”, „Przyjechała pociągiem”, „Wisła wezbrała” (ale „Deszcz pada”, z akcentem na słowie deszcz, bo pada jest tu informacyjnie puste, znaczy tyle, co 'jest'). Mówimy też np. zielona trawa, muzyka taneczna, poseł sprawozdawca, dziesięć złotych, pchnięcie kulą – z akcentem na drugim wyrazie.
W zwrotach, które w pytaniu zajmują drugie miejsce w każdej parze, akcent pada na składnik informacyjnie drugorzędny, wyrażający powinność lub możliwość bądź służący jako słowo posiłkowe w konstrukcji biernej. Szyk taki sprawia wrażenie książkowego, „uczonego”, może dlatego, że jako rzadki w polszczyźnie zdaje się świadczyć o oczytaniu w tekstach obcojęzycznych i uleganiu obcym wzorom składniowym. Jakkolwiek jest w tych akurat przykładach, wpływem łaciny, a w późniejszych czasach języka niemieckiego tłumaczono niektóre inwersje szyku w zdaniu polskim.
Mirosław Bańko, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego