słowotwórstwo

Znajdują się tu szczegółowe informacje o budowie wyrazów i sposobach ich tworzenia. Można tu poznać neologizmy i dowiedzieć się, jakie są powody ich powstawania.

  • bąbelek

    5.01.2024
    5.01.2024

    Skąd wzięło się stwierdzenie bąbelek używane w stosunku do dziecka?

  • województwo brzeskokujawskie

    3.01.2024
    3.01.2024

    Szanowni Państwo,

    jak zapisywać nazwę województwa z okresu przedrozbiorowego: brzeskokujawskie czy brzesko-kujawskie? Nazwa pochodzi od Brześcia Kujawskiego.

    Z wyrazami szacunku

  • Dawne nazwy pierwiastków chemicznych

    2.01.2024
    2.01.2024

    W dawnych nazwach pierwiastków czasami występowała cząstka "„-ród”, np kwas + -o- + -ród -> kwasoród (tlen); woda + -o- + -ród -> wodoród (wodór); saletra + -o- + -ród -> saletroród (siarka) [przyp. red. azot]. Czy cząstka „-ród” jest tematem słowotwórczym wyrazów złożonych czy przyrostkiem, i jak to rozpoznać?

  • Tworzenie przymiotników od nazw stanów USA

    31.12.2023
    31.12.2023

    Jakie są zasady tworzenia, bądź nietworzenia przymiotników od nazw stanów w USA? Dlaczego np. jest arizoński lub montański, a nie ma newadzkiego (nevadzkiego)? I co z nazwami stanów Ohio, Idaho itd. Czy jest jakaś zasada, czy traktujemy to w jakiś sposób „zdroworozsądkowo” i od stanu Massachusetts nawet nie próbujemy?

  • Terminologia matematyczna

    30.12.2023
    30.12.2023

    Szanowni Państwo,

    zastanawia mnie od jakiegoś czasu problem tłumaczenia dwóch terminów na polski z angielskiego. Pierwszym jest „extremal combinatorics”. Po polsku widziałem to głównie jako „kombinatorykę ekstremalną”, co jest bardzo przyjemnym określeniem, ale gdy się nad tym chwilę zastanowię, to chyba niestety powinna być „kombinatoryka ekstremowa”. Czy tak jest rzeczywiście i czy można by to nagiąć?

    Drugim jest „categorification”. Jest słowo „kategoryfikacja”, ale nie podoba mi się skojarzenie ze słowem 'klasyfikacja', które jest trochę nietrafione. Czy poprawny jest neologizm 'ukategoryjnienie', przez analogię do 'uzwarcenia' („compactification”)?

    Pozdrawiam

    M. Mehl

  • interagować

    29.12.2023
    29.12.2023

    Dzień dobry, spotkałam się w paru publikacjach z czasownikiem "interagować" (w znaczeniu „A interaguje z B” = „A i B wzajemnie na siebie oddziałują”). Czy taki czasownik jest poprawnie utworzony? Interesuje mnie również pochodzenie; w słownikach łacińskich nie znajduję „interagō”, od którego polski wyraz mógłby powstać.

  • Obywatelstwo Bośni i Hercegowiny

    28.12.2023
    28.12.2023

    Dzień dobry, w jaki sposób poprawnie nazwać obywatelstwo obywatela Bośni i Hercegowiny, czy będzie to obywatelstwo: bośniacko-hercegowińskie? Na wzór: Polska – obywatelstwo polskie, Niemcy – obywatelstwo niemieckie, itd.

  • wspak i niepowaga

    22.12.2023
    22.12.2023

    Szanowni Państwo,

    mam dwa pytania, ale oba dotyczą neologizmów:

    1. czy wyraz „wspak” może być traktowany jako rzeczownik określający słowo lub liczbę zapisaną wspak, np. „zaryw jest wspakiem słowa wyraz”. Dodam, że wśród krzyżówkowiczów i skrablistów takie traktowanie wspaku jest przyjęte.

    2. czy poprawne jest użycie słowa „niepowaga”, którego brak w słownikach, ale które pojawia się w tekstach, nawet nie byle kogo, bo np. pisarza Adolfa Rudnickiego https://nfjp.pl/lemma/niepowaga

    Z poważaniem

    mp

  • technik laboratoryjny czy technik laborant

    20.12.2023
    20.12.2023

    Dzień dobry!

    Moje pytanie odnosi się do nazwy stanowiska. Czy prawidłową nazwą osoby, wykonującej obowiązki laboratoryjne będzie technik laboratoryjny czy technik laborant, oraz czy nazwy stanowisk powinno zapisywać się w tekście wielką czy małą literą?

    Z góry serdecznie dziękuję za odpowiedź

    Aleksandra

  • monofunkcyjność, monofunkcyjny

    19.12.2023
    19.12.2023

    Dzień dobry,

    czy istnieje słowo „monofunkcyjna” — np. w odniesieniu do gospodarki? A może „mono funkcyjna” jak podpowiada mi edytor tekstu? Chyba nie...

    Małgorzata

  • Mieszkańcy wsi Złotniki

    17.12.2023
    17.12.2023

    Dzień dobry,

    jak nazywa się mieszkaniec i mieszkanka wsi Złotniki?

    Czy są to Złotniczanin i Złotniczynianka?

    Dziękuję, pozdrawiam serdecznie

  • Spieszczenie notki

    16.12.2023
    16.12.2023

    Szanowni państwo,

    ostatnio w rozmowie z moim przyjacielem użyłem słowa „notki”, mając na myśli słowo „notatki”. Wynikła z tego dyskusja, czy moje określenie to zdrobnienie od określenia notatki, czy jest to skrótowiec. Upieram się przy zdrobnieniu, bo w takim celu właśnie skonstruowałem to wyrażenie. Więc moje pytanie to: Czy notki to zdrobnienie czy skrótowiec od określenia notatki?

    Z wyrazami szacunku,

    Michał

  • zajechać, zajeździć, zajeżdżać

    15.12.2023
    15.12.2023

    Często spotykam się z formą „zajechać” używaną zamiast „zajeźdźić” w kontekście intensywnego zużywania przedmiotów. Czy jest to uznawane za błąd językowy, czy może być akceptowalne jako mniej formalna alternatywa?

  • Zdrobnienia od jabłko, mydło, lustro

    7.12.2023
    7.12.2023

    Szanowni Państwo,

    dowiedziałem się, że jabłko to etymologicznie zdrobnienie od słowa jabło, ale skoro tak, to czemu zdrobnienie od słowa mydło brzmi mydełko, a nie mydłko, czemu od lustro jest lusterko a nie lustrko, itd. Idąc tym tropem chyba powinno się mówić jabełko. Proszę o odpowiedź.

    Pozdrawiam

  • wazodylatacja, wazodylatacyjny, wazodylatator

    4.12.2023
    4.12.2023

    Dzień dobry, które formy spośród "wazodylatator", "wazodylator", "wazodilatator", "wazodilator" (oraz analogicznych konstrukcji "wazodyla(ta?)cja", "wazodyla(ta?)cyjny" itd.) są poprawne?

  • Przedrostek a-/an-

    2.12.2023
    2.12.2023

    Szanowni Państwo,

    zauważyłem, że w polszczyźnie przeczenia, oprócz ze słowem nie, można tworzyć za pomocą litery a. Na przykład anormalny zamiast nienormalny albo aspołeczny zamiast niespołeczny. Tu moje pytanie, czy przeczenia tworzone przy użyciu a to jakaś forma zapożyczona czy forma rodzima? Jak to jest, że możemy i z nie, i z a?

    Proszę o odpowiedź.

    Pozdrawiam

  • racucharnia czy racuszarnia

    28.11.2023
    28.11.2023

    Dzień dobry,

    jeśli mała restauracja ma w swojej ofercie tylko pierogi może być nazywana pierogarnią, jeśli zaś taka restauracja miała by tylko do zaoferowania racuchy będzie się nazywać racucharnią czy racuszarnią. Pytanie zainspirowane tym, że w zdrobnieniu występuję zamiana ch -> sz (racuch -> racuszek).

  • diukowa

    22.11.2023
    15.11.2023

    Mam problem z zapisem tytułu diuk w rodzaju żeńskim. Czy poprawna forma brzmi diukowa? W polskiej literaturze często stosuje się ten tytuł zamiennie z księciem, co wydaje mi się niezbyt fortunnym zabiegiem, ponieważ słowa prince i duke w języku angielskim mają osobne znaczenie.

    Pozdrawiam.

  • dezautonomizacja

    20.11.2023
    20.11.2023

    Szanowni Państwo, prosiłabym o udzielenie odpowiedzi na następujące pytanie: Czy jest możliwe (i poprawne) użycie w j. polskim (naukowym) terminów - deautonomizacja i egzonomizacja, dla uzyskania negacji od słowa autonomizacja (i uchwycenia sensu, który wskazywałby pojęciowo na utratę autonomii przez podmiot). Z góry dziękuję za wyjaśnienie.

  • Mieszkaniec miejscowości Wiry

    16.11.2023
    16.11.2023

    Jak nazywać mieszkańca Wir?

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego