składnia

Znajdziesz tu różnorodne informacje o budowie zdania, o wymaganiach jego składników, o szyku wyrazów w zdaniu, o właściwych formach orzeczenia i jego miejscu w zdaniu, o skrótach składniowych, o zapożyczonych konstrukcjach.

  • wydarzenia najbliższych miesięcy

    7.11.2023
    7.11.2023

    Szanowni Państwo, czy sformułowanie „najważniejsze wydarzenia najbliższych miesięcy” jest prawidłowe? Czy zawiera ono błąd logiczny i sugeruje, że wydarzenia „należą” do wspomnianych miesięcy i w ten sposób nie należy mówić?

  • Przyimek około + D.

    5.11.2023
    5.11.2023

    Mam pytanie, która z form jest prawidłowa:

    - wykonywanych jest około TYSIĄCA zabiegów rocznie

    - wykonywanych jest około TYSIĄC zabiegów rocznie

    Czy może obie formy są prawidłowe?

  • Zgoda realnoznaczeniowa przy rzeczownikach dwurodzajowych

    5.11.2023
    5.11.2023

    Czy gramatyczna zasada dopasowania rodzaju podmiotu i orzeczenia w języku polskim nie obowiązuje w niektórych sytuacjach? Np. w zdaniu „premier powiedziała...” podmiot jest rodzaju męskiego, a orzeczenie żeńskiego. Podobnie jest z towarzyszącym rzeczownikowi przymiotnikiem. W sformułowaniu „polska dyrygent” gramatyczny rodzaj przymiotnika i rzeczownika są różne. Jeżeli powyższe przykłady są poprawne językowo, to w jakich sytuacjach możemy złamać zasadę dopasowania rodzaju do rzeczownika? Czy np. poprawne będzie zdanie „Znany osoba powiedział...”?

  • podwójne przeczenie

    31.10.2023
    31.10.2023

    Szanowni Państwo,

    od jakiegoś czasu zastanawiam się, dlaczego – mimo że w języku polskim występuje reguła podwójnego przeczenia – w tym wyrażeniu nie piszemy „Lenistwo NIE jest niczym innym jak tylko…”. A może w ogóle nie zrozumiałem, o co chodzi w tym zagadnieniu. Z góry serdeczne Bóg zapłać za odpowiedź!

    Z poważaniem

    Stanisław Józef

  • Brak przecinka przy okoliczniku

    29.10.2023
    29.10.2023

    Dzień dobry Szanowni Państwo. Bardzo mnie ciekawi reguła według której stoi przycinek w tym zdaniu. Dziękuję.

    „W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody” (z internetu).

  • być w terapii (?)

    26.10.2023
    26.10.2023

    W ostatnim czasie zauważyłem wśród ludzi użycie sformułowania „być w terapii” jako oznajmienie informacji „być w trakcie procesu terapii”. Do tej pory wydawało mi się, że poprawne jest użycie przyimka "na" (przynajmniej potocznie), chociaż „być na terapii” może brzmieć bardziej jak „być w danej chwili na sesji terapeutycznej”. Moje pytanie brzmi: czy możemy powiedzieć w terapii, czy zamiast tego powinniśmy zawsze doprecyzować, mówiąc „w trakcie procesu terapeutycznego” (lub inne podobne sformułowania)? Co z przyimkiem na?

  • Rozbiór logiczny

    12.10.2023
    12.10.2023

    Dzień dobry,

    proszę o rozstrzygnięcie dyskusji z forum nauczycieli języka polskiego: jaką funkcję pełni określenie w mieście w zdaniu Ola piecze najlepsze ciasta w mieście. Zdania grupy są podzielone:

    – okolicznik miejsca w grupie orzeczenia

    – przydawka (rozwinięta).

    Dziękuję:)

  • O języku poetyckim słów kilka

    8.10.2023
    8.10.2023

    W Newsletterze Poradni Językowej PWN przeczytałem ostatnio post na temat wątpliwości co do odmiany neologizmu „słowisień” w wierszu J.Tuwima.

    Odpowiedź eksperta zawiera analizę gramat. zdania „A przez liście kraśnie pęk słowiśnie”, z której wynika, że słowo „kraśnie” jest w tym zdaniu czasownikiem w os. 3, słowo „pęk” — rzecz. w mianowniku, zaś słowo „słowisień” - rzecz. w bierniku.

    Przyznam, że mam kłopot z tym zdaniem. W zrozumieniu nie pomaga mi przytoczona analiza. Czy „kraśnie” w bezokol. to „kraśnieć”? Jeśli tak, to dlaczego nie ma tam „kraśnieje”? Czy to również neologizm? Dlaczego „słowisień” ma tu być w bierniku? Czy dopełnienie przy „pęk” nie powinno być w dopełniaczu?

  • Dzień tygodnia + data dzienna

    7.10.2023
    7.10.2023

    Dzień dobry! Uprzejmie poproszę o wytłumaczenie zasady (nie)stawiania przecinka pomiędzy dniem tygodnia a dniem miesiąca na podstawie poniższego pytania.

    Czy, a jeśli tak, to dlaczego powinnam zastosować interpunkcję np. w takim zdaniu: W czwartek (,) 17 sierpnia (,) czeka nas kolejny słoneczny dzień lub czy potrzebny jest przecinek np. w śródtytule: Piątek (,) 11.08?

    Profesor M. Bańko sugeruje, aby dzień tygodnia od dnia miesiąca rozdzielać przecinkiem (środa 25 marca ), natomiast prof. A. Wolański pisze, że „„konstrukcji tego typu nie oddziela się zasadniczo przecinkami”.

    Z góry bardzo dziękuję,

    Jola

  • Biernik czy dopełniacz

    6.10.2023
    6.10.2023

    Dzień dobry,


    Piszę tekst piosenki i mam problem z wersem:


    “Więc nie bój się kraść dobre sny”


    Czy to dopuszczalna forma?

    Wers z biernikiem wydaje mi się niepoprawny, ale brzmi dobrze i ogromnie pasuje mi do rymu i treści.

    Poza tym bardzo lubię biernik i żal mi, że znika z języka.


    Czy można tak zaśpiewać?

    Czy powinno być:

    “Więc nie bój się kraść dobrych snów” ?

    Przez ciągłe powtarzanie już nie jestem niczego pewna, a w mowie przecież nikt nie używa takich wyrażeń.


    Myślę więc o zamianie na "Więc uczysz się kraść dobre sny", choć mniej mi odpowiada.


    Proszę o pomoc.


    Dziękuję i pozdrawiam


    Agnieszka z Warszawy

  • Różności składniowe i interpunkcyjne

    6.10.2023
    6.10.2023

    Dzień dobry,

    bardzo proszę o pomoc w trzech kwestiach:

    1) numer znajduje się na wydruku przyczepionym do okładki książki czy numer znajduje się na wydruku, który został przyczepiony do okładki książki. Czy oba zdania są poprawne? Czy jest jakaś różnica pomiędzy tego typu zdaniami? Inny przykład — lubię ludzi zajmujących się... czy lubię ludzi, którzy zajmują się... ?

    2) czyścić ze zbierającego się w tych miejscach pyłu i drobinek czy czyścić ze zbierających się w tych miejscach pyłu i drobinek?

    3) zrobię to, co zamierzałem czy zrobię, to co zamierzałem, czy zrobię, to, co zamierzałem?

    Będę wdzięczny za pomoc.

    Z pozdrowieniami.

  • przyimki naprzemienne

    5.10.2023
    5.10.2023

    W gramatyce niemieckiej przyimki rządzące dwoma przypadkami nazywane są „przyimkami naprzemiennymi”. Dlaczego tego terminu nie ma w polskiej gramatyce?

  • attaché

    4.10.2023
    4.10.2023

    Szanowni Państwo,

    proszę o odpowiedź na pytanie, która z form jest poprawna „attaché prasowa” czy „attachée prasowa”. Dodatkowe „e” w języku francuskim służy do tego, by zaznaczyć, że mamy do czynienia z kobietą. W języku polskim informuje o tym przymiotnik „prasowa”, stad wydaje mi się, że dodatkowe „-e” jest zbędne.

    Czy poprawna jest użyta m.in. w rozporządzeniu ministra obrony narodowej forma liczby mnogiej „attachés wojskowi”? Wielki słownik języka polskiego podaje, że ten rzeczownik w liczbie mnogiej jest taki sam jak w liczbie pojedynczej. W licznych publikacjach stosuje się jednak liczbę mnogą z „-s”.

    Dziękuję Państwu z góry za odpowiedź i pozdrawiam serdecznie

    Agnieszka

  • Okolicznik, dopełnienie, a może jeszcze coś innego?

    2.10.2023
    2.10.2023

    Dzień dobry, w zdaniu: „ma mieć na pieczy” określenie na pieczy będzie okolicznikiem miejsca czy dopełnieniem?

    Bardzo dziękuję za odpowiedź.

  • port nad, port na, port w, port u

    30.09.2023
    30.09.2023

    W wielu miejscach, takich jak strona internetowa portu północnego w Gdańsku, można przeczytać: „To najdalej wysunięty na północ, niezamarzający port na Morzu Bałtyckim”. Jednakże, rzeczywistość jest taka, że ten port znajduje się faktycznie na lądzie, a nie dosłownie na morzu. Podobnie jest w przypadku latarni morskich. Często spotyka się opisy mówiące, że dana latarnia jest na Morzu Północnym czy na Morzu Śródziemnym, mimo że faktycznie stoi na lądzie, w bliskim sąsiedztwie morza. Jakie są zasady stosowania przyimka „na” w odniesieniu do morza w języku polskim?

  • Kalka składniowo-frazeologiczna z angielszczyzny

    29.09.2023
    29.09.2023

    Dzień dobry,

    ostatnio coraz częściej słyszę zdania z przyimkiem „o” sformułowane w sposób, który bardziej przypomina mi język angielski niż język polski. Przykładem może być sytuacja, w której ktoś personalnie odbiera coś, co w ogóle go nie dotyczy i jakaś inna osoba mówi „To nie jest o tobie” ("This is not about you"), tj. „Tu nie chodzi o ciebie”. To pierwsze zdanie wydaje mi się bardzo dziwne. Czy jest poprawne i czy ta konstrukcja istnieje w języku polskim od dawna?

  • zaprosić w podróż (?)

    28.09.2023
    28.09.2023

    Szanowna Poradnio!

    Czy można kogoś zaprosić w podróż? Czy jest to niepoprawne wyrażenie?

    Pozdrawiam

    Mira

  • jego czy niego?

    27.09.2023
    27.09.2023

    Dzień dobry. Pytanie spędzające sen z powiek: „...a przy tym można się poczuć jakoś tak bliżej (jego/niego)” — która forma jest poprawna?

  • Konieczny przecinek

    24.09.2023
    24.09.2023

    Szanowni Państwo,


    Zastanawiam się nad kwestią interpunkcji w tym zdaniu: „Filmowa postać, która mogłaby zostać moim bohaterem to...” – czy przed „to” postawimy przecinek? Jeśli tak, to dlaczego?


    Z góry dziękuję za odpowiedź.

  • koleżeństwo i wujostwo w związkach składniowych

    23.09.2023
    23.09.2023

    Szanowni Państwo, interesuje mnie odmiana słowa koleżeństwo w znaczeniu <<ogół kolegów i koleżanek>>. Czy mówimy „mojego koleżeństwa”? A może raczej „moich koleżeństwa”, tak jak „moich wujostwa”?

    Pozdrawiam Joanna

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego