nazwy własne

W tym miejscu znajdziesz wszystko, co chcesz lub powinieneś wiedzieć o nazwach własnych. Dowiesz się, które z nich piszemy małą literą, od których powstały przymiotniki a od których nie, czy od nazwy każdej miejscowości można utworzyć nazwę jej mieszkańca. Poznasz rozstrzygnięcia problemów związanych z nazwiskami i ich odmianą. A jeśli jakiejś odpowiedzi nie znajdziesz, możesz zadać pytanie naszym ekspertom.

  • Gimnazjum im. Króla Jana Kazimierza
    24.11.2005
    24.11.2005
    Czy powinno pisać się: Gimnazjum im. Króla Jana Kazimierza, czy też króla Jana Kazimierza?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • Południowoafrykańczyk i Południowoafrykanin
    24.11.2005
    24.11.2005
    Południowoafrykańczyk to mieszkaniec Republiki Południowej Afryki. Czy tym samym słowem możemy określić mieszkańca południowej części Afryki?
    Dziękuję i pozdrawiam.
  • Jan-Paweł?
    23.11.2005
    23.11.2005
    Poszukuję odpowiedzi na pytanie, czy polskie ustawodawstwo dopuszcza pisanie imion z łącznikiem. Jak wiem, do tej pory imiona Jan i Paweł stanowiły dwa odrębne imiona. Pisanie imion Jan-Paweł jako jedego imienia w dokumentach stanu cywilnego było niedopuszczalne. Imię Anna Maria jako jedno jest stosowane w pisowni niemieckiej, u nas są to dwa imiona.
    Pozdrawiam,
    Krystyna Zawal
  • Dębe Wielkie
    23.11.2005
    23.11.2005
    Jakiś czas temu w moich okolicach postawiono pomnik opatrzony następującą inskrypcją: W 174. rocznicę bitwy pod Dębem Wielkiem. Nazwa miejscowości w mianowniku brzmi Dębe Wielkie. Identyczna odmiana pojawia się w wielu tamtejszych dokumentach urzędowych, a czasem też w prasie lokalnej – ale czy jest poprawna? Mnie się wydaje, że jest przestarzała, a dziś powiedzielibyśmy raczej o bitwie pod Dębem Wielkim.
  • Dzień Edukacji Narodowej
    21.11.2005
    21.11.2005
    W związku z niedawnym nauczycielskim świętem spotykam w prasie takie jego nazwy: Święto Edukacji Narodowej oraz Święto KOMISJI Edukacji Narodowej. Właściwa wydaje mi się tylko pierwsza nazwa. Czy mam rację? Będę wdzięczna za odpowiedź.
  • GUŁag
    21.11.2005
    21.11.2005
    Często spotykam w publikacjach naukowych pisownię skrótowca Gułag wielkimi literami (GUŁAG). Taka pisownia jest poprawna w języku rosyjskim. Tymczasem w słownikach zalecana jest pisownia Gułag, gułag albo GUŁag. Czy są to dopuszczalne formy oboczne, czy też forma GUŁAG jest nieprawidłowa? Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • Europarlament
    19.11.2005
    19.11.2005
    Europarlament –- jak to należy zapisywać? Wielką czy małą literą?
  • Budda
    18.11.2005
    18.11.2005
    Witam. Mam pytanie o poprawną formę liczby mnogiej słowa budda i jej odmianę. Pozdrawiam i z góry dziękuję za odpowiedź.
  • skwer
    16.11.2005
    16.11.2005
    Wiem, że w nazwach miejscowych elementy typu osiedle, plac należy pisać małą literą. A co ze skwerem? Czy traktować go tak samo?
    Pozdrawiam,
    Maria
  • pakt północnoatlantycki czy Pakt Północnoatlantycki?
    9.11.2005
    9.11.2005
    Dzień dobry. Bardzo proszę o wyjaśnienie, w jakich przypadkach stosujemy zapis małą literą – pakt północnoatlantycki, a w jakich zapis wielką literą – Pakt Północnoatlantycki? Słownik ortograficzny PWN proponuje pisać małą literą, ale o wiele częściej (np. w prasie i podręcznikach) spotkać można formę Pakt Północnoatlantycki. Z czego wynikają te rozbieżności?
    Z góry dziękuję za wyjaśnienia.
    Pozdrawiam, Agnieszka
  • Szczyrk
    4.11.2005
    4.11.2005
    Szanowni Państwo,
    zwracam się do Państwa z pytaniem dotyczącym określenia utworzonego od nazwy miasta Szczyrk. Która z form jest własciwa: szczyrecka czy szczyrkowska? Dodam, że mieszkańcy Szczyrku i okolic używają tylko formy szczyrkowska, natomiast w dodatku regionalnym Gazety Wyborczej uparcie lansowana jest forma szczyrecka (np. ostatnio szczyrecka Golgota).
    Z poważaniem,
    Elżbieta
  • jantelerowski
    3.11.2005
    3.11.2005
    Szanowni Państwo,
    w fizyce istnieje pojęcie: efekt Jahna-Tellera, od nazwisk dwóch naukowców: Jahna i Tellera. W czasie seminariów i wykładów mówi się często (zapisuję to fonetycznie): jon jantelerowsko aktywny, centrum jantelerowskie. Jak należałoby to napisać: Jahn-Tellerowski? jahntellerowski? jahn-tellerowski? jantelerowski? Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z poważaniem,
    Andrzej Szewczyk.
  • tytuły aktów prawnych
    3.11.2005
    3.11.2005
    W jaki sposób zapisujemy tytuły międzynarodowych aktów prawnych i dokumentów, np. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, czy Karta praw człowieka? Czy zasadne jest pisanie wszystkich członów wielkimi literami (oprócz o)? Dziękuję za odpowiedź.
  • place
    27.10.2005
    27.10.2005
    W Poradni wielokrotnie pojawiał się wątek dotyczący pisowni wyrazu plac, np. plac Defilad, plac Czerwony, plac Wacława, plac Na Rozdrożu, plac Bankowy itd. Czy w języku polskim istnieje jakaś nazwa placu, w której wyraz plac wchodzi w skład nazwy własnej i jest pisany od dużej litery?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • zapis nazw obcych w odmianie
    27.10.2005
    27.10.2005
    Witam serdecznie!
    W rozdziale zasad pisowni Odmiana nazwisk angielskich i francuskich jest następująca informacja: „Jeśli w którymś przypadku gramatycznym brzmienie głoski kończącej temat nazwiska jest w języku polskim inne niż w języku oryginalnym, wówczas zakończenie tego nazwiska piszemy zgodnie z pisownią polską, a -e nieme i apostrof – jeśli występują – pomijamy”. A poniżej podany jest przykład: Mauriac [Moriak], z Mauriakiem, o Mauriacu. W świetle powyższej reguły nie rozumiem pisowni miejscownika; dlaczego nie Mauriaku?
    Powyższej reguły szukałem, zastanawiając się nad pisownią słowa Metallica w poszczególnych przypadkach. Prosiłbym więc również o potwierdzenie, że prawidłowa deklinacja wyglądałaby tak: -ca, -ki, -ce, -kę, -ką, -ce, -o!.
    Dziękuję i pozdrawiam,
    Jarek Hirny
  • odmiana tytułów czasopism zagranicznych
    26.10.2005
    26.10.2005
    Dzień dobry! Jak to jest z odmianą zagranicznych tytułów czasopism? W szkole uczono, iż są one nieodmienne, a w celu uniknięcia niezręczności warto dodawać przed nimi słowa typu magazyn, tygodnik, dziennik. Jednak przez ostatnie 15 lat doczekaliśmy się wielu polskich odpowiedników i powszechna stała się odmiana. Mówimy na przykład często: w Newsweeku, w Playboy‘u, w Forbes‘ie. Czy to już dopuszczalne (w mowie i piśmie)?
  • Tarantino
    26.10.2005
    26.10.2005
    Chciałbym się dowiedzieć czegoś odnośnie odmiany nazwiska reżysera filmu Pulp Fiction (Quentin Tarantino). Natknąłem się na informację, iż możliwa jest odmiana nazwiska: Tarantina, Tarantinem, Tarantinowi, Tarantinie. Dziwnie jednak brzmi ta odmiana: Quentina Tarantina, Quentinem Tarantinem? Chciałbym więc wiedzieć, czy nazwisko to należy odmieniać zawsze, czy można odmieniać je jedynie wtedy, gdy występuje samo, np. film Quentina Tarantino, ale film Tarantina.
  • nazwiska dwuczłonowe
    26.10.2005
    26.10.2005
    Szanowny Panie Profesorze, zwracam się z pytaniem, jak poprawnie odmieniać nazwisko Józef Nowina Konopka. Dokładnie człon Nowina. Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z poważaniem,
    M. Mikulska
  • ziemia bytowsko-lęborska

    26.10.2005
    26.10.2005

    Czym różni się Ziemia Bytowsko-Lęborska od ziemi dobrzyńskiej, że pierwszą pisze się wielkimi, a drugą małymi literami? W szczególności pytanie dotyczy ziemi sanockiej, w Wikipedii pisanej małymi literami. Przez analogię do [ziemi] dobrzyńskiej, krakowskiej, lubuskiej i sandomierskiej chciałoby się pisać ją małymi, ale ta Bytowsko-Lęborska burzy cały wzór.

  • problemy z małymi i wielkimi literami
    24.10.2005
    24.10.2005
    Witam. Proszę o wyjaśnienie użycia dużej lub małej litery. Słownik ortograficzny podaje np. sobór trydencki, Sobór Watykański II, a jak zapisać sobór watykański bez II? A sobór watykański I, sobory konstantynopolitańskie (cztery), wymieniane osobno? Angielski tytuł w Słowniku ortograficznym brzmi sir, ale przy nazwiskach już Sir Hadfield, Sir Hillary. Czyli kiedy używać sir, skoro rzadko występuje on bez nazwiska? Dlaczego pałac Krasińskich, Pałac Staszica, pałac Łazienkowski, Pałac Elizejski?
    M.D.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego