Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.
etymologia
-
Bezczelny a czelność 10.02.202010.02.2020Szanowni Państwo,
nurtuje mnie słowo bezczelny. Mieć czelność to mieć śmiałość coś zrobić (np. Sąsiad miał czelność włączyć wiertarkę o północy). Dlaczego mówimy więc, że ten sąsiad jest bezczelny, czyli bez czelności, skoro właśnie tę czelność miał?
Pozdrawiam serdecznie,
Małgorzata Najder
-
Dlaczego wieloryb, a nie wielkoryb?4.02.20204.02.2020Szanowni Państwo,
dlaczego wieloryb, a nie wielkoryb, co byłoby logiczne, biorąc pod uwagę jego wielkość?
Przecież człon wielo- oznacza częstotliwość, a nie wielkość, np. wieloródka, wielokrotność, wieloznaczność.
Pozdrawiam
Karol Siuda
-
Muriaty i szagriaty15.01.202015.01.2020Może nie tyle pytanie, co próba częściowej odpowiedzi na zasadne pytanie Czytelnika/czki z 18.12.2007 r. o – delikatnie mówiąc – nietrafne użycie słów muriaty i szagriaty w polskiej wersji znanej piosenki biesiadnej. Nie będę tak elokwentny jak autor odpowiedzi [https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/muriaty-i-szagriaty;8770.html], pan Piotr Sobotka z UMK; ograniczę się do paru uwag. Pierwowzór utworu to popularna pieśń cygańska. W oryginale jest tam słowo szatraty – forma zależna rzeczownika szatra (namiot). Drugie słowo też ma źródło cygańskie.
-
Twa a twarz 10.01.202010.01.2020Czy istnieje pokrewieństwo między wyrazami twa i twarz?
-
Hrabia18.11.201918.11.2019Z jakiego języka pochodzi słowo hrabia? (nie co znaczy, bo tych opisów jest mnóstwo), ale skąd pochodzi słowo, z niemieckiego jest graf, staropolskie komes ( od łacińskiego comes) ale hrabia?
-
Po cichu, ale nie po głośnu14.11.201914.11.2019Dlaczego można zrobić coś po cichu, ale nie można zrobić nic po głośnu?
-
Praszczur7.11.20197.11.2019Szanowni Eksperci,
uprzejmie proszę o wyjaśnienie etymologii słowa praszczur.
-
Jak jest w innych językach? 29.10.201929.10.2019Chciałbym zapytać, czy istnieją jeszcze jakieś języki (oprócz języka polskiego), w których występuje rozróżnienie na u i ó, ż i rz, h i ch? Edytor tekstu podpowiada, że wiele.
-
Katabas
22.10.201921.09.2017Czy jest znane pochodzenie słowa katabas? (jedno z pejoratywnych określeń duchownego, w XIX wieku w gwarze uczniowskiej: ‘katecheta’)?
Dziękuję za pomoc,
Łukasz
-
Listek a liścik7.10.20197.10.2019Mały liść to listek, a mały list to liścik. Czy mogę prosić o wyjaśnienie, dlaczego zdrobnienia przyjęły akurat takie wersje?
Z poważaniem
EZ
-
Algebra 18.07.201918.07.2019Szanowni Państwo,
proszę o etymologię słowa algebra.
Pozdrawiam
Stratos Vasdekis
-
Wstyd 11.07.201911.07.2019Szanowni Państwo,
proszę o etymologię rzeczownika wstyd.
Pozdrawiam
Stratos Vasdekis
-
Kopiować uszy 24.05.201924.05.2019Dzień dobry, interesuje mnie etymologia słowa kopiować w kontekście kopiowania uszu i ogonów u psów. Nie znalazłem żadnego źródła na ten temat, jedynie jedna z definicji kopiowania to ‘w obróbce skrawaniem: wykonywać przedmioty o kształcie wzornika’, czy to jest właśnie pochodzenie tego zwrotu?
-
MMAe XV15.05.201915.05.2019Witam, co oznacza skrót MMAe XV 101 w słowniku staropolskim S. Urbańczyka? Występuje on po cytacie do słowa opona: „Pro gunfis ferreis ad distentandum purpureum pauimentum dictum oppona super lectum … regis” MMAe XV 101?
Pomocy
Z poważaniem
-
Vyszmyenyty 15.05.201915.05.2019Szanowny Panie Profesorze,
jak należy tłumaczyć słowo vyszmyenyty w XV-wiecznym oto cytacie: „Qui proceri, vyszmyenytego, corporis elegancia te sentis in giganteam quantitatem procrescere 1466 R XXII 10”, który podaje Słownik staropolski (t. X, s. 576) jako jeden z przykładów użycia w haśle wyśmienity? Bo jeśli ono, w tym zdaniu, oznacza ‘wysoki’ (Brückner), a nie ‘doskonały itp.’ (Urbańczyk), to już mielibyśmy rozwiązanie naszego problemu, który nakreśliłem w swoim pytaniu?
Z poważaniem
-
Tak mi dopomoż Bóg25.04.201925.04.2019Dzień dobry,
dlaczego w zwrocie tak mi dopomóż Bóg mamy Bóg w mianowniku, a nie Boże?
Dziękuję za pomoc,
Łukasz
-
Wyśmienity 23.04.201923.04.2019Szanowni Państwo,
w Słowniku etymologicznym języka polskiego A. Brückner podaje (za nim także WSJP PAN), że przymiotnik wyśmienity jeszcze w XV wieku oznaczał ‘wysoki’. Kiedy jednak zajrzałem m.in. do Słownika staropolskiego pod red. S. Urbańczyka, w haśle wyśmienity, ku mojemu zaskoczeniu, przeczytałem, że w staropolszczyźnie omawiany przymiotnik znaczył: ‘doskonały, znakomity, wyborny’', czyli tak samo jak dziś! Myślałem, że tam znajdę odnotowane to znaczenie, które Brückner podaje – ‘wysoki’.
Proszę zatem o wyjaśnienie tej, moim zdaniem, sprzeczności oraz o podanie alternatywnego źródła słownikowego, które potwierdziłoby informację Brücknera. Ja takowego, niestety, nie znalazłem.
Pozdrawiam
Stratos Vasdekis
-
Żółw 19.04.201919.04.2019Szanowni Państwo,
proszę o etymologię nazwy żółw.
Pozdrawiam
Stratos Vasdekis
-
Czynnik w matematyce10.04.201910.04.2019Szanowni Państwo,
chciałem spytać o etymologię słowa czynnik w znaczeniu ’argument mnożenia’. Czy chodzi może o to, że czynić miało znaczenie ‘pomnażać’? Jak to dokładnie było?
Z wyrazami szacunku
Czytelnik -
No 2.04.20192.04.2019Witam, zastanawia mnie dlaczego w języku polskim no oznacza ‘tak’, choć w większości języków oznacza ‘nie’.