etymologia

Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.

  • zabór i rozbiór
    1.12.2010
    1.12.2010
    Z czego wynika różnica końcówek słów zabór, pobór, odbiór, rozbiór? Czy chodzi o tworzenie od bezokoliczników różniących się aspektem (-brać, -bierać)? Jeśli tak, to co zdecydowało, że nie pobiór i nie odbór?
  • trupięgi
    18.11.2010
    18.11.2010
    Szanowni Państwo!
    Moje pytania i wątpliwości dotyczą obuwia. Po pierwsze trupięgi. Buty zakładane nieboszczykowi do trumny. Byle jakie, lipne, ponoć czasem nawet tekturowe, bo przecież prawdziwych szkoda. Interesuje mnie etymologia tych trupięgów.
    W czasach mojej babki i wcześniej, gdy kapcie można było ubrać jedynie nocą, wybierając się do wychodka, po domu chodziło się w obuwiu dziennym. Buty, trzewiki, kamasze… Których używano w domu, a których na zewnątrz?
  • pośledni i ostatni
    18.11.2010
    18.11.2010
    Moje pytanie dotyczy etymologii i zmian znaczeniowych słowa pośledni, które w języku polskim występuje znacznie rzadziej niż w innych językach słowiańskich i znaczy 'gorszy', podczas gdy w pozostałych: 'ostatni'. Na kiedy datuje się tę zmianę semantyczną? Jest to słowo wykształcone w języku polskim na bazie rdzenia prasłowiańskiego czy zapożyczone z innego języka słowiańskiego? I wreszcie skąd pochodzi słowo ostatni, które – zdaje się – wyparło przymiotnik pośledni?
  • świecki i święty
    30.10.2010
    30.10.2010
    Czy słowo świecki pochodzi od wyrazu świat? Jaka jest etymologia słowa święty?
  • do cna
    21.10.2010
    21.10.2010
    Jaka jest etymologia wyrażenia przyimkowego do cna?
  • poszłem, wyszłem
    7.10.2010
    7.10.2010
    Dzień dobry!
    W Państwa poradni udało mi się znaleźć tylko to: http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=6829. Wydaje mi się, wnioskując z tej odpowiedzi, że forma wyszłeś nigdy w historii języka polskiego nie funkcjonowała ani nie była poprawna, ale nie jestem pewna. Bardzo proszę o potwierdzenie lub skorygowanie moich wniosków.
    Pozdrawiam
  • waść
    16.07.2010
    16.07.2010
    Czy można używać zwrotu waść w 3. osobie?
  • ości i kości
    16.07.2010
    16.07.2010
    Jaka jest etymologia słowa ość? Czy wiąże się to z osteo-, pierwszym członem wyrazów złożonych wskazujących na ich związek znaczeniowy z kością? Dlaczego w takim razie istnieje rozróżnienie na kości i ości i w jaki sposób ono powstało?
  • kociokwik
    18.06.2010
    18.06.2010
    Jaka jest etymologia słowa kociokwik? W jaki sposób jego znaczenie etymologiczne / słowotwórcze wiąże się ze znaczeniem realnym?
  • wypisz, wymaluj
    8.06.2010
    8.06.2010
    Witam serdecznie,
    jaka jest etymologia zwrotu wypisz-wymaluj? Jakie niesie on za soba skojarzenia, konotacje? Jak zastapić ten zwrot w mowie potocznej?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Pozdrawiam
  • krutoniki
    2.06.2010
    2.06.2010
    Interesuje mnie etymologia słowa krutoniki. Wiem tylko, że jest to potrawa z jaj, mąki i cukru, pochodząca z okolic Lwowa. Chciałabym się także dowiedzieć, czy można utworzyć w tym przypadku liczbę pojedynczą, czy istnieje tylko liczba mnoga.
  • parlament
    1.06.2010
    1.06.2010
    Szanowna Poradnio,
    jaka jest etymologia słowa parlament? Wiem, że słownik podaje „niem. Parlament”, ale czy moglibyśmy pójść głębiej?
    Z wyrazami szacunku
    Joanna Wachowiak-Finlaison
  • bezpieczny i niebezpieczny
    28.05.2010
    28.05.2010
    Szanowni Państwo,
    chciałem zadać pytanie o etymologię słów bezpieczny i niebezpieczny. Osobiście wywodziłbym je od słowa piecza, ale tu powstaje pewien problem. Otóż musiałbym uznać, że bezpieczny to 'pozbawiony pieczy', czyli w rzeczywistości 'niebezpieczny'. I zaczyna się błędne koło. Będę wdzięczny za rzucenie odrobiny światła na moje wątpliwości.
    Z wyrazami szacunku

    Marcin Widawski
  • busola
    25.05.2010
    25.05.2010
    Witam.
    Analizuję różnice pomiędzy dwoma urządzeniami nawigacyjnymi nazywanymi kompasem i busolą. To, co zazwyczaj podkreślane jest jako decydujące o ich podziale, to przyrządy celownicze występujące w busoli. Zastanawiam się nad pochodzeniem słów kompas i busola oraz zasadnością takiego podziału. Podobno kompas pochodzi od włoskiego compasso, które kiedyś oznaczało podziałkę, a obecnie tłumaczone jest właśnie jako kompas. Nie doszukałem się jednak pochodzenia słowa busola.
  • szkalować kogoś o nieposzlakowanej opinii
    19.05.2010
    19.05.2010
    Witam państwa!
    Mam pytanie odnośnie wyrazów szkalować i nieposzlakowany. Można mieć nieposzlakowaną opinię (której nie można nic zarzucić), ale nie „poszlakowaną opinię’’ (której można coś zarzucić). Można kogoś szkalować, ale nie „poszkalować’’. Nie można mieć „nieposzkalowanej opinii’’ (której nie szkalowano). Myślę, że te dwa słowa mają na tyle podobne znaczenie, że jednego można używać jako negacji drugiego. Skąd ta zbieżność oraz brak powyższych form?
    Pozdrawiam serdecznie
    Aneta Rosłan
  • rufian
    14.05.2010
    14.05.2010
    Od czego pochodzi określenie rufijan. U Lindego (tom 5, str.140) nie znalazłem.
    Pozdrawiam i dziękuję.
    Piotr Rusjan
  • ancestor
    13.05.2010
    13.05.2010
    Witam serdecznie,
    zdarza mi się napotkać w polskich tekstach słowo ancestor, oznaczające przodka, jednak nie udało mi się go znaleźć w dostępnych słownikach. Czy to zapożyczenie z angielskiego, czy też raczej wyraz, który funkcjonował kiedyś w polszczyźnie, a obecnie już niemal wyszedł z użycia? Czy występuje w jakimś oficjalnym źródle?
  • de-prawować
    12.05.2010
    12.05.2010
    Sądziłem intuicyjnie, że w deprawowaniu kluczem jest owo zaprzeczone przedrostkiem prawo. „Odkryłem” jednak angielskie odpowiedniki depraved i depravity. Skąd (od czego) się więc deprawowanie wywodzi?
    Pozdrawiam
    Grzesiek Korusiewicz
  • Europa
    11.05.2010
    11.05.2010
    Skąd pochodzi nazwa naszego kontynentu?
  • akcent a historia liczebników
    30.04.2010
    30.04.2010
    Dzień dobry!
    Jak należy akcentować polskie liczebniki 400, 700, 800, 900? Czy np. czteRYsta czy CZTErysta? A przy odmianie? I dlaczego?
    Proszę o odpowiedź na mejl.
    Pozdrawiam
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego