Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.
etymologia
-
kotek i rożek16.10.200716.10.2007Czy w formantach zdrabniających z cząstką -k- i popularnym kiedyś formancie tworzącym przymiotniki z cząstką -n- (dziś chyba wypieranym np. przez -owy) był jer? Miękki czy twardy? Można bowiem wysnuć dwojakie wnioski:
1.miękki bo: przejście /g/ > /ż/ w wyrazie rożek utworzonym od róg;
2.twardy bo: /t/ zamiast podziewanego /ć/ w wyrazie kotek utworzonym od kot.
A może dzisiejsze /e/ ruchome jest jedynie wynikiem naśladowania jakichś podobnych form powstałych wskutek zaniku jerów? -
nazwy dni tygodnia11.10.200711.10.2007Witam!
Kościół głosi, że pierwszym dniem tygodnia jest niedziela, co zdaje się potwierdzać następujący po niej poniedziałek (poniedziałek – 'po niedzieli') oraz środa, która – będąc wówczas czwartym dniem tygodnia – znajduje się pośrodku reszty (środa – 'środek'). Ale co z czwartkiem (czwartek – 'czwarty dzień') i piątkiem (piątek – 'piąty dzień')? Zgodnie z przedstawioną wyżej wersją są kolejno piątym i szóstym dniem tygodnia – skąd więc te rozbieżności? -
rozumieć11.10.200711.10.2007Witam,
jakie jest pochodzenie (etymologia) słowa rozumieć?
-
brzana i brzany5.10.20075.10.2007Czy istnieje związek pomiędzy nazwą ryby brzana a przymiotnikiem brzany (od rośliny o nazwie ber)?
-
plebania27.09.200727.09.2007Witam serdecznie.
Proszę o wyjaśnienie mi, skąd pochodzi rzeczownik plebania, bo mniemam, że nie jest on polskiego pochodzenia. Spotkałam również rozbieżne zapisy tegoż rzeczownika w dopełniaczu, mianowicie: plebani, sądzę że powinien być tu zapisany przez dwa ii – nieprawdaż?
Za wszelką pomoc, która jak zwykle jest dla mnie nieoceniona – dziękuję. -
krótkie formy zaimków dzierżawczych26.09.200726.09.2007Uprzejmie proszę o wyjaśnienie, skąd pochodzą podwójne formy zaimków dzierżawczych np.: mego – mojego, mym – moim itd. Czy kiedyś może różniły się znaczeniem, np. jedne z nich były akcentowane? Co sądzą Państwo o używaniu współcześnie tych krótszych odpowiedników? Wydaje się, że zanikają, ale chyba nadal są formami pełnoprawnymi.
Dziękuję za odpowiedż.
Małgorzta Starzyńska
-
słowo na k…11.09.200711.09.2007Czy mógłbym prosić o wytłumaczenie etymologii wulgarnego słowa kurwa? W Internecie można znaleźć wiele sprzecznych wersji pochodzenia tego słowa i trudno dotrzeć, która jest zgodna z prawdą.
-
wiewiórka7.09.20077.09.2007Witam!
Czy wiedzą Państwo może, jaka jest etymologia wyrazu wiewiórka? Interesuje mnie jego pochodzenie.
Pozdrawiam
Piotr Pokój -
cipa i cipka
25.06.200725.06.2007Witam serdecznie.
Na stronie: https://sjp.pwn.pl/szukaj/cipka.html podane jest następujące znaczenie słowa cipka:
1. pot. «kura, zwłaszcza młoda»
2. posp. «żeński organ płciowy»
3. posp. «o kobiecie, zwłaszcza niezbyt mądrej i traktowanej głównie jako obiekt seksualny».Bardzo chciałabym się dowiedzieć, jaka jest etymologia tego słowa w znaczeniu nr 2 i od kiedy zaczęto go w takim znaczeniu używać. W jaki sposób znaczenie nr 1 (pochodzące od cip-cip: pot. «wykrzyknik używany w celu przywołania ptactwa domowego») „ewoluowało” w znaczenie nr 2? Nie widzę żadnego związku pomiędzy nimi.
I jeszcze jedno pytanie. Dlaczego wyraz cipa (względem którego wyraz cipka – jak sądzę – jest zdrobnieniem) jest zaklasyfikowany jako wulgarny, natomiast cipka – nie. Bo, poprzez analogię, to tak, jakby słowo łapka było przyjęte w pospolitym użyciu, natomiast łapa było już nieprzyzwoite i wulgarne.
Z góry dziękuję za odpowiedź. A w zasadzie to dziękuję za całą Poradnię Językową, bo to jedyne chyba miejsce, gdzie mogę uzyskać odpowiedzi na moje pytania.
-
smok i żmij22.06.200722.06.2007Drodzy Państwo,
pragnę zapytać o etymologię słów smok i żmij. O ile orientuję się w mitologii słowiańskiej, to żmij to właśnie 'smok'. Jednak obecnie tyko osoby interesujące się starożytnościami słowiańskimi znają słowo żmij, wyszło ono z powszechnego użytku, zastąpione przez smok. Czy słowo smok jest rdzennie polskie (ewentualnie słowiańskie)?
Z poważaniem
Michał „Siristru” Dłużak -
nazwy ulic21.06.200721.06.2007Witam serdecznie. Mam pytanie: czy nazwy ulic (np. Adama Mickiewicza, Długa, Warszawska) to nazwy własne, czy może nazwy pospolite? Dziękuję za odpowiedź.
-
kukurydzany i kamienować19.06.200719.06.2007Chodzi mi o różnice w wymowie i w zapisie takich słów, jak kukurydzany, kamienować. Oczywiście taka ich wymowa potraktowana byłaby jako błąd. Podobnie błędny byłby zapis kukurydziany czy kamieniować.
Skąd się w ogóle wzięły te udziwnienia? Przecież na przykład mamy mahoniowy, a nie mahonowy. -
retro17.06.200717.06.2007Dzień dobry,
w przeczytanej ostatnio książce dotyczącej stylistyki retro znalazłam interesujący fragment wyjaśniający pochodzenie tego terminu – w języku angielskim wywodzi się on pośrednio z terminologii lotów kosmicznych, skąd trafił do mowy potocznej. Zastanawiam się, kiedy ten termin pojawił się w języku polskim w taki znaczeniu, w jakim używamy go dziś. Czy wcześniej również związany był ściśle z nauką i występował jedynie jako przedrostek?
Dziękuję i pozdrawiam,
Olga Drenda -
Dlaczego miś?13.06.200713.06.2007Witam, chciałbym zapytać o pochodzenie słowa miś. Niedźwiedź – to wiadomo i logicznie, ale skąd ten miś?
Pozdrawiam. -
chaja13.06.200713.06.2007Jaki jest rodowód środowiskowego wyrazu haja (chaja?) oznaczającego kłótnię lub bójkę i jak należy go zapisywać? Słowa tego nie ma w Słowniku ortograficznym (jest tylko haj w wyrażeniu być na haju, to jednak co innego). Znalazłem go w Słowniku gwary uczniowskiej (K. Czarnecka, H. Zgółkowa), ale tam wiele słów przytaczanych jest w pisowni niepoprawnej. Dziękuję z góry za odpowiedź!
-
tobie i sobie13.06.200713.06.2007Witam!
W jęz. scs. (jak się domyślam również w jęz. ps.) zaimek zwrotny jak również zaimek osobowy 2. os. l. poj. miały w celowniku i miejscowniku formę tebe oraz sebe (przy czym drugie e było szerokie, tzw. jać). Jak wyjaśnić to, że w języku polskim mamy formy tobie i sobie z o zamiast e i brakiem jakiegokolwiek zmiękczenia początkowej spółgłoski? Czy to po prostu polska innowacja pod wpływem formy narzędnika (tobą, sobą)?
Z góry dziękuję za odpowiedź. -
bliźnię30.05.200730.05.2007Czy leksem bliźnięta występuje TYLKO jako odpowiednik dwojaczków? Gdy widzę np. troje PODOBNYCH do siebie dzieci i chcę o tym komuś zakomunikować, czy nie mogę powiedzieć, że to bliźnięta (czyli że są one podobne), nie wiem bowiem, czy nie mają one jeszcze rodzeństwa z tej samej ciąży? Nie znam etymologii tego wyrazu, ale jeśli pochodziłby on od leksemu blisko, to czy ta propozycja nazewnicza byłaby zasadna?
-
dupa28.05.200728.05.2007Jaka jest etymologia słowa dupa??
-
w czambuł25.05.200725.05.2007Szanowni Eksperci,
skąd wziął się zwrot potępiać w czambuł i czym jest ów czambuł?
Pozdrawiam
Joanna -
imać18.05.200718.05.2007Czy czasownik imać był kiedyś przechodni (dziś zostało nam tylko imać się)? Z przykładów SPJD wynika łączliwość dopełniaczowa. PSWP Zgółkowej podaje: „imać co, kogo, czym”, ale przykłady użycia ma tylko dla rzeczowników męskożywotnych (B. = D.). Przy czym żadne współczesne słowniki, także te dwa tu wymienione, nie podają imany.