frazeologia

W tym miejscu dowiesz się wszystkiego o polskich związkach frazeologicznych: skąd się wzięły, co znaczą, jaką mają postać, czy można je odmieniać lub w jakich kontekstach mogą być użyte.

  • Posiadanie
    5.03.2019
    5.03.2019
    Kto jest w posiadaniu? Ja jestem w posiadaniu książki czy książka jest w moim posiadaniu?
  • Mieć pod ręką – tylko coś
    21.02.2019
    21.02.2019
    Czy poprawne jest sformułowanie: Skoro mam Pana pod ręką, to….? Czy może odnosi się to tylko do rzeczy – mieć coś pod ręką dla przykładu. No i czy takie sformułowanie wobec osoby jest pozbawione uprzejmości?
  • Kto chwali swój ogonek – liszka czy pliszka?
    5.02.2019
    5.02.2019
    Szanowni Państwo!
    W którejś z książek Alfreda Szklarskiego o Tomku Wilmowskim bosman Nowicki używa wyrażenia Każda liszka swój ogonek chwali. Czy to pomyłka, wersja alternatywna czy może pierwowzór znanego powiedzenia o pliszce?

    Marcin Nowak
  • Ile owoców?
    30.01.2019
    30.01.2019
    Chodzi mi o poprawną formę ciasto z owocami czy ciasto z owocem?
  • Contra spem spero
    29.01.2019
    29.01.2019
    Szanowni Państwo!
    Znalazłam w pewnej książce zdanie: Początkowo część z nas próbowała unikać tematu, żywiąc nadzieję wbrew nadziei, że nie jesteśmy prawdziwymi alkoholikami.
    Oczywiście chodzi o tę nadzieję wbrew nadziei. Czy to poprawne? Jeśli tak, co oznacza nadzieja bez nadziei?

    Z poważaniem – Maria Kazimierczak
  • Co robimy z początkiem?
    28.01.2019
    28.01.2019
    Dzień dobry,
    czy wyrażenie początkiem bez przyimka, w znaczeniu ‘na początku’ jest prawidłowe?
    Na przykład: Decyzja zapadnie najwcześniej początkiem lutego lub Przygotuję to początkiem przyszłego tygodnia. Często spotykam się z takimi sformułowaniami na południu Polski.

    Z pozdrowieniami
    KW
  • Baczność
    22.01.2019
    22.01.2019
    Czy można powiedzieć miej ją na baczności w znaczeniu ‘miej ją na uwadze, uważaj na nią’.
  • Frazeologizmy z d…
    17.01.2019
    17.01.2019
    Dzień dobry,
    moje pytanie jest nieco grubiańskie, niemniej jednak kwestia ta wywołała ostatnio ożywioną dyskusję wśród moich znajomych. Otóż, czy poprawnie jest powiedzieć, że ktoś dostał w dupę, czy też że dostał po dupie? Moim zdaniem obie wersje są poprawne i równoznaczne, ale proszę o rozstrzygnięcie tego dziwnego sporu.

    Z uszanowaniem,
    Zakłopotany czytelnik Poradni
  • Świat a ludzie!
    9.01.2019
    9.01.2019
    Szanowni Państwo,
    w moim domu posługujemy się często określeniem świat a ludzie. Oto kontekst: Na pewno się wyrobimy. Dwie godziny na dojazd tam to świat a ludzie!. Osobę spoza mojej rodziny zadziwiło to powiedzonko. Zastanawiam się, czy to jakiś nasz familiolekt.

    Z wyrazami szacunku i najlepszymi życzeniami świątecznymi!
    Czytelnik
  • Drzwi we frazeologii
    7.01.2019
    7.01.2019
    Czy istnieje związek frazeologiczny drzwi w drzwi? Stwierdziłem, że jest to kalka z naszego rodzimego języka i podobne do oko w oko, twarzą w twarz, ale także podobne do door to door. Jednocześnie sformułowanie drzwi w drzwi występuje w języku potocznym i nie jest dopuszczalne w oficjalnych sytuacjach lub tekstach naukowych.
  • Palić za sobą mosty
    10.12.2018
    10.12.2018
    Będę wdzięczny za wyjaśnienie pochodzenia zwrotu palić za sobą mosty. Czy pochodzi on od jakiegoś historycznego wydarzenia, czy też jest po prostu owocem ludzkiej wyobraźni? Jedyny znany mi przypadek, gdy ktoś dosłownie odciął sobie drogę odwrotu, to wyprawa Cortesa do Meksyku. Ten jednak spalił okręty, nie mosty..
  • Wylać dziecko z kąpielą
    31.10.2018
    31.10.2018
    Szanowni Państwo,
    skąd się wziął związek frazeologiczny wylać dziecko z kąpielą?

    Pozdrawiam
    Stratos Vasdekis
  • Dunder
    26.10.2018
    26.10.2018
    Szanowni Państwo,
    co oznacza i skąd pochodzi słowo dunder w powiedzeniu/przekleństwie Niech mnie/cię/to dunder świśnie?

    Pozdrawiam
    Stratos Vasdekis
  • Precz z przysłowiowym!

    26.10.2018
    26.10.2018

    Szanowni Państwo!

    W pewnej książce natknąłem się na fragment zdania: …trzymamy kilka przysłowiowychtrupów w szafie. Uważam, że to błąd. Podobnie byłoby z przysłowiowym Kowalskim, bo rzecz w tym, że nie ma żadnego przysłowia z Kowalskim, ani z trupami w szafach. Ale teraz dwa pytania:

    1. Czy rzeczywiście nie ma w języku polskim żadnego przysłowia z trupem w szafie?

    2. Jeśli nie ma, to jak nazywa się taki błąd – logiczny? stylistyczny? merytoryczny? pojęciowy?

  • W wypadku, w przypadku
    11.10.2018
    11.10.2018
    Czy mówi się w tym wypadku, czy w tym przypadku?
  • Cieszyć się powodzeniem i języczek u wagi
    5.10.2018
    5.10.2018
    Szanowni Państwo,
    nurtuje mnie, czy zwrot cieszyć się powodzeniem jest poprawny? W Słowniku języka niby-polskiego z 1978 roku autorstwa Walerego Pisarka natrafiłam na ten zwrot (jak również inne: cieszyć się zdrowiem / popularnością) wymieniony wśród pozostałych „rażących poczucie językowe”, niepoprawnych.
    Poproszę również o rozwianie wątpliwości dotyczące zwrotu języczek u wagi – czy oprócz dosłownego ma on także znaczenie przenośne? Co oznacza, w jakich sytuacjach się go używa?
    Dziękuję.
  • Ciemny jak tabaka w rogu
    21.09.2018
    21.09.2018
    Witam, ostatnio spotkałem się z określeniem ciemny jak tabaka w rogu. Nie za bardzo rozumiem jego znaczenie. Byłbym bardzo wdzięczny, gdyby ktoś wytłumaczył mi, co ono oznacza i skąd pochodzi.
    Pozdrawiam
  • Spadające nieszczęścia
    5.07.2018
    5.07.2018
    Czy poprawne są związki frazeologiczne:
    Spadło na nas pasmo nieszczęść.
    Spadła na nas seria nieszczęść.
  • Na jednej nodze
    4.06.2018
    4.06.2018
    Szanowni Państwo,
    na pewne moje pytanie usłyszałem odpowiedź: w niedzielę to na jednej nodze!, co miało znaczyć: ‘w niedzielę z wielką chęcią!’ (choć autor tych słów zastrzegł, że na ogół ma się przez to na myśli: ‘zrobić coś szybko’). Chciałbym dowiedzieć się czegoś więcej o tym frazeologizmie. Czy jest to regionalizm pochodzenia wiejskiego? (taka była sugestia mojego rozmówcy).

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • Jeszcze o chochliku drukarskim
    30.05.2018
    30.05.2018
    Szanowna Pani Profesor,
    w poradzie pt. Chochlik drukarski (7.05.2018) udzielona odpowiedź, w mojej ocenie, dotyczy raczej znaczenia tego zwrotu/określenia, a mnie w swoim pytaniu chodziło o jego etymologię, historię: kiedy, gdzie i jak powstał.

    Pozdrawiam
    Stratos Vasdekis
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego