frazeologia

W tym miejscu dowiesz się wszystkiego o polskich związkach frazeologicznych: skąd się wzięły, co znaczą, jaką mają postać, czy można je odmieniać lub w jakich kontekstach mogą być użyte.

  • piaskiem w oczy
    7.07.2009
    7.07.2009
    Bardzo proszę o wyjaśnienie pochodzenia zwrotu sypać komuś piaskiem w oczy. Dziękuję.
  • dreszcz
    12.06.2009
    12.06.2009
    Witam,
    powinno się pisać dreszcze przeszły ją po plecach czy dreszcze przeszły jej po plecach?
    Z góry dziekuję za odpowiedź i pozdrawiam.
  • spoleczeństwo informacyjne
    7.06.2009
    7.06.2009
    Szanowni Państwo,
    pstatnio przeczytałem w wywiadzie, jak pewien profesor użył określenia społeczeństwo informatyczne – czy istnieje takie pojęcie? Do tej pory spotkałem się tylko ze społeczeństwem informacyjnym. Przeszukiwanie Internetu doprowadziło mnie do podobnych definicji tych dwóch terminów, przy czym za społeczeństwem informacyjnym przemawiały bardziej wiarygodne źródła. Proszę o rozwianie moich wątpliwości.
    Z poważaniem,
    Kamil
  • stawić – czoło czy czoła?
    28.05.2009
    28.05.2009
    Szanowni Państwo,
    czy musimy stawić czemuś czoła, czy czoło? Słowniki poprawnej polszczyzny z lat 90. podają jedynie przypadek czoło, natomiast te, które wydano w ostatnich latach, podają jako poprawne obydwie formy i jako pierwszą zamieszczają czoła.
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Pozdrawiam
    Anna Baziór
  • jak siódme dziecko stróża
    12.05.2009
    12.05.2009
    Szanowni Państwo,
    mój tata zwykł mówić o kimś, że „wygląda jak siódme dziecko stróża”. W wyszukiwarce Google znalazłem kilkadziesiąt przykładów użycia tego połączenia. Nie znalazłem jednak jego słownikowej definicji. Jestem zainteresowany, jakie jest jego znaczenie i skąd się wzięło.
    Dziękuję.
    Pozdrawiam
  • wykręcić numer
    8.05.2009
    8.05.2009
    Dawniej, kiedy w powszechnym użyciu były telefony tarczowe, telefonując mówiło się potocznie „Przekręcę do ciebie wieczorem”, „Proszę wykręcić prawidłowy numer kierunkowy”. Czy teraz, kiedy większość telefonów wyposażona jest w klawiaturę (przyciski), należałoby powiedzieć „Wystukam / Zastukam do ciebie”, czy też wciąż „wykręcę”?
  • zderzak w zderzak
    27.04.2009
    27.04.2009
    Witam,
    ostatnio wśród moich znajomych rozgorzała dyskusja o znaczeniu wyrażenia zderzak w zderzak. Część optuje za 'obok siebie', analogicznie do łeb w łeb, inni natomiast uważają, że to 'jeden za drugim'. Ma to według mnie większy sens, m.in. przez fakt, że na drodze dużo cenniejsza jest informacja, iż ktoś jedzie tuż za nami i łatwo o kolizję, niż to, że ktoś jedzie innym pasem z podobną prędkością.
    Bardzo proszę o rozstrzygnięcie nurtującego mnie problemu.
    Pozdrawiam serdecznie.
  • w pierwszej kolejności
    23.03.2009
    23.03.2009
    Szanowni Państwo,
    czy wyrażenia w pierwszej kolejności, w drugiej kolejności itd. są poprawne, dopuszczalne, niedozwolone?
  • zdrobnienie od łabędź
    20.03.2009
    20.03.2009
    Witam!
    Jak utworzyć zdrobnienie od łabędzia? Spotkałam się gdzieś z formą łabędzik, w Internecie zaś można się natknąć natknąć na łabądka. Czy któraś z tych form jest poprawna? Czy najbezpieczniej mówić po prostu o łabędziątku?
    pozdrawiam serdecznie
  • gąbkościerka
    23.02.2009
    23.02.2009
    Szanowni Eksperci,
    jak najlepiej zapisać nazwę produktu będącego połączeniem gąbki i ścierki: gąbko-ścierka, gąbkościerka czy gąbko ścierka (z tym ostatnim zapisem się zresztą spotkałam)?
    Dziękuję i pozdrawiam,
    Joanna
  • Łaski bez
    17.01.2009
    17.01.2009
    Witam.
    Słysząc czyjąś odmowę, często odpowiadamy: Łaski bzy. Sam często używam tego zwrotu, choć nie do końca wiem, co on dokładnie oznacza… Domyślam się, że nie mamy na myśli bzu, jako rośliny. Bardzo proszę o wyjaśnienie tego zwrotu, jego etymologii.
    Serdecznie pozdrawiam :)
  • wyrazy czy związki frazeologiczne?
    24.12.2008
    24.12.2008
    Moje pytanie dotyczy połączeń wyrazowych typu: baba-chłop, baba-jaga, dzidzia-piernik, pierdu-pierdu, trele-morele, łapu-capu. Czy są to związki wyrazowe, czy samodzielne części mowy?
  • nocny marek
    23.12.2008
    23.12.2008
    Chciałabym wyjaśnić pisownię i odmianę związku nocny Marek. Wg Słownika frazeologicznego S. Skorupki wyrażenie to jest pisane wielką literą (wskazując na pochodzenie od imienia), tak samo chodzić jak Marek po piekle. Jednakże słownik PWN pod red. M. Szymczaka zaleca, aby pisać obydwa wyrażenia z małej litery, tj. nocny marek (marek = dusza pokutująca, potępieńca). Dodatkowo, w użyciu tego wyrażenia w liczbie mnogiej, odmieniamy je jako nocne Marki czy nocni Markowie?
  • z rzędu czy pod rząd?
    18.12.2008
    18.12.2008
    Witam,
    która forma jest poprawna: „Wystawiłam dwie aukcje z rzędu” czy „Wystawiłam dwie aukcje pod rząd”?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Pozdrawiam.
  • rzuciło mi się – gdzie?
    3.12.2008
    3.12.2008
    Dzień dobry,
    rozmawiając z koleżanką, wymsknęła mi się fraza rzuciło mi się w uszy i zaraz zareagowałam: czy może się coś rzucić w uszy? Jeśli nie, to jakim powiedzeniem możną ową frazę zastąpić?
    Serdecznie dziękuję.
  • uboga krewna
    20.11.2008
    20.11.2008
    Szanowni Państwo!
    Chcę spytać o możliwość odmiany (przez rodzaje, liczby) frazeologizmu ubogi krewny. Konkretniej: czy można powiedzieć o czymś uboga krewna (np. moja kotka – uboga krewna lamparta, koza – uboga krewna kominka, skoda – uboga krewna volkswagena)? Dwa ostatnie przykłady są z forum dla korektorów, gdzie trochę się kłócimy o tę możliwość odmiany – dlatego czekamy na opinię mądrzejszych.
    Z poważaniem,
    Ida Kasprzyk
  • Polaków portret własny
    2.10.2008
    2.10.2008
    Szanowni Państwo,
    natknąłem się ostatnio na sformułowania typu Kanapy portret własny, Śniadania Polaka portret własny itp. Czy nie jest tak, że portret to obraz osoby, a nie rzeczy? Po drugie, o portrecie własnym mówi się chyba w sensie przenośnym, tzn. jak dana osoba lub grupa osób postrzega siebie, np. Polaków portret własny, Wikipedystów portert własny. Byłbmy wdzięczny za ustosunkowanie się do powyższej kwestii.
    Z poważaniem,
    Dominik Szulowski
  • fakt dokonany
    21.09.2008
    21.09.2008
    Czy wyrażenie fakt dokonany jest poprawne? Pokłóciłem się kiedyś o to z dziewczyną. Bardzo zależy mi na odpowiedzi. Z góry dziękuję.
  • dodać komuś skrzydeł
    10.09.2008
    10.09.2008
    Wydaje mi się, że skrzydeł może dodać: sukces, pochwała, świadomość, czyjaś obecność lub przychylność, uznanie, strach, zdobyty gol, doping, nadzieja, dobry początek, namiętność, niechby nawet Red Bull – zawsze jest to jakaś okoliczność lub środek, nie osoba. Czy zatem tekst „Zosia dodała Tadeuszowi skrzydeł” (albo ten reklamowy slogan: „Inni dodają ci skrzydeł”) – to jest poprawnie?
  • trzy grosze
    26.06.2008
    26.06.2008
    Witam, chciałabym się dowiedzieć, czy istnieje geneza zwrotu dodać trzy grosze.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego