nazwy własne

W tym miejscu znajdziesz wszystko, co chcesz lub powinieneś wiedzieć o nazwach własnych. Dowiesz się, które z nich piszemy małą literą, od których powstały przymiotniki a od których nie, czy od nazwy każdej miejscowości można utworzyć nazwę jej mieszkańca. Poznasz rozstrzygnięcia problemów związanych z nazwiskami i ich odmianą. A jeśli jakiejś odpowiedzi nie znajdziesz, możesz zadać pytanie naszym ekspertom.

  • nazwy mieszkańców
    14.12.2005
    14.12.2005
    Witam, mam takie pytanie: np. jest miasto Warszawa, a mieszkaniec to warszawiak. A teraz jest miasto Świerklaniec, a jaki jest jego mieszkaniec?? To samo pytanie dotyczy jeszcze Chechła i Nakła, ale głównie chodzi mi o Świerklaniec.
  • Rój – Roja czy Rója?
    9.12.2005
    9.12.2005
    Dzień dobry, mam pytanie, w jaki sposób powinno się odmieniać nazwisko Rój. Rója czy Roja?
  • Dominique
    9.12.2005
    9.12.2005
    Szanowni Państwo,
    jak – zachowując oryginalną pisownię – zapisać poprawnie francuskie imię Dominique w narzędniku l.p.? Z Dominique'em?
  • Mateusz i Maciej
    2.12.2005
    2.12.2005
    Jeśli mnie pamięć nie myli, przed paru laty przeczytałem w jednej z książeczek prof. Miodka, że imiona Maciej i Mateusz są to dwie dwie formy tego samego imienia. Jedno z wymienionych imion „przyszło” poprzez język grecki, a drugie poprzez język łaciński. Na genealogicznym forum dyskusyjnym dyskutowano kwestię poprawnego odczytywania imion (zapisanych po łacinie) w księgach parafialnych. Przytoczyłem powyższą opinię prof. Miodka i spotkałem się z zarzutem, że „byłem łaskawy się pomylić”.
  • tłumaczenie nazw geograficznych
    28.11.2005
    28.11.2005
    Moje pytanie jest może i nietypowe, i… może niespecjalnie na miejscu, ale nie bardzo wiem, kogo o to pytać. Chodzi mi o zasadę (jeżeli takowa istnieje) umieszczania polskich nazw miejscowych w tekstach obcojęzycznych przeznaczonych dla obcokrajowców przebywających w Polsce (np. w programach festiwalowych pisanych w j. polskim, niemieckim i angielskim). Tłumaczenie np. nazw ulic nie wydaje mi się rozsądnym rozwiązaniem. Większy problem z nazwami miast (zwłaszcza na Pomorzu i Śląsku, które często mają swoje odpowiedniki).
    Pozdrawiam
    Janek Dokurno
  • nazwa gimnazjum
    28.11.2005
    28.11.2005
    Gimnazjum w moim mieście ma otrzymać imię ks. Józefa Tischnera. Jak najlepiej zapisać nazwę naszej szkoły:
    — Gimnazjum Publiczne czy Publiczne Gimnazjum?
    — imienia Józefa Tischnera czy ks. Józefa Tischnera, czy też ks. prof. Józefa Tischnera?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • przymiotniki pochodzące od nazw rzek
    28.11.2005
    28.11.2005
    Jakie są zasady budowania przymiotników określających położenie nad rzeką? W słownikach i na mapach można znaleźć kilka: nadwiślański, nadodrzański, nadbużański, nadwarciański, nadbiebrzański, naddniestrzański… A jak będą brzmiały analogiczne przymiotniki od nazw San, Wisłok, Wisłoka, Tamiza, Ob, Kongo, Nil, Tygrys, Missisipi, Mekong…?
  • Gietrzwałd po raz drugi
    24.11.2005
    24.11.2005
    Mam pytanie do Pana Jana Grzeni: odpowiadając na pytanie dotyczące wymowy nazwy Gietrzwałd, polecił Pan wariant [g'ed-żwałt]. Nie sądzi Pan, że odpowiedniejszą i bardziej uzasadnioną formą byłaby jednak [g'etszfałt]?
  • Gimnazjum im. Króla Jana Kazimierza
    24.11.2005
    24.11.2005
    Czy powinno pisać się: Gimnazjum im. Króla Jana Kazimierza, czy też króla Jana Kazimierza?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • Południowoafrykańczyk i Południowoafrykanin
    24.11.2005
    24.11.2005
    Południowoafrykańczyk to mieszkaniec Republiki Południowej Afryki. Czy tym samym słowem możemy określić mieszkańca południowej części Afryki?
    Dziękuję i pozdrawiam.
  • Jan-Paweł?
    23.11.2005
    23.11.2005
    Poszukuję odpowiedzi na pytanie, czy polskie ustawodawstwo dopuszcza pisanie imion z łącznikiem. Jak wiem, do tej pory imiona Jan i Paweł stanowiły dwa odrębne imiona. Pisanie imion Jan-Paweł jako jedego imienia w dokumentach stanu cywilnego było niedopuszczalne. Imię Anna Maria jako jedno jest stosowane w pisowni niemieckiej, u nas są to dwa imiona.
    Pozdrawiam,
    Krystyna Zawal
  • Dębe Wielkie
    23.11.2005
    23.11.2005
    Jakiś czas temu w moich okolicach postawiono pomnik opatrzony następującą inskrypcją: W 174. rocznicę bitwy pod Dębem Wielkiem. Nazwa miejscowości w mianowniku brzmi Dębe Wielkie. Identyczna odmiana pojawia się w wielu tamtejszych dokumentach urzędowych, a czasem też w prasie lokalnej – ale czy jest poprawna? Mnie się wydaje, że jest przestarzała, a dziś powiedzielibyśmy raczej o bitwie pod Dębem Wielkim.
  • Dzień Edukacji Narodowej
    21.11.2005
    21.11.2005
    W związku z niedawnym nauczycielskim świętem spotykam w prasie takie jego nazwy: Święto Edukacji Narodowej oraz Święto KOMISJI Edukacji Narodowej. Właściwa wydaje mi się tylko pierwsza nazwa. Czy mam rację? Będę wdzięczna za odpowiedź.
  • GUŁag
    21.11.2005
    21.11.2005
    Często spotykam w publikacjach naukowych pisownię skrótowca Gułag wielkimi literami (GUŁAG). Taka pisownia jest poprawna w języku rosyjskim. Tymczasem w słownikach zalecana jest pisownia Gułag, gułag albo GUŁag. Czy są to dopuszczalne formy oboczne, czy też forma GUŁAG jest nieprawidłowa? Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • Europarlament
    19.11.2005
    19.11.2005
    Europarlament –- jak to należy zapisywać? Wielką czy małą literą?
  • Budda
    18.11.2005
    18.11.2005
    Witam. Mam pytanie o poprawną formę liczby mnogiej słowa budda i jej odmianę. Pozdrawiam i z góry dziękuję za odpowiedź.
  • skwer
    16.11.2005
    16.11.2005
    Wiem, że w nazwach miejscowych elementy typu osiedle, plac należy pisać małą literą. A co ze skwerem? Czy traktować go tak samo?
    Pozdrawiam,
    Maria
  • pakt północnoatlantycki czy Pakt Północnoatlantycki?
    9.11.2005
    9.11.2005
    Dzień dobry. Bardzo proszę o wyjaśnienie, w jakich przypadkach stosujemy zapis małą literą – pakt północnoatlantycki, a w jakich zapis wielką literą – Pakt Północnoatlantycki? Słownik ortograficzny PWN proponuje pisać małą literą, ale o wiele częściej (np. w prasie i podręcznikach) spotkać można formę Pakt Północnoatlantycki. Z czego wynikają te rozbieżności?
    Z góry dziękuję za wyjaśnienia.
    Pozdrawiam, Agnieszka
  • Szczyrk
    4.11.2005
    4.11.2005
    Szanowni Państwo,
    zwracam się do Państwa z pytaniem dotyczącym określenia utworzonego od nazwy miasta Szczyrk. Która z form jest własciwa: szczyrecka czy szczyrkowska? Dodam, że mieszkańcy Szczyrku i okolic używają tylko formy szczyrkowska, natomiast w dodatku regionalnym Gazety Wyborczej uparcie lansowana jest forma szczyrecka (np. ostatnio szczyrecka Golgota).
    Z poważaniem,
    Elżbieta
  • jantelerowski
    3.11.2005
    3.11.2005
    Szanowni Państwo,
    w fizyce istnieje pojęcie: efekt Jahna-Tellera, od nazwisk dwóch naukowców: Jahna i Tellera. W czasie seminariów i wykładów mówi się często (zapisuję to fonetycznie): jon jantelerowsko aktywny, centrum jantelerowskie. Jak należałoby to napisać: Jahn-Tellerowski? jahntellerowski? jahn-tellerowski? jantelerowski? Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z poważaniem,
    Andrzej Szewczyk.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego