nazwy własne

W tym miejscu znajdziesz wszystko, co chcesz lub powinieneś wiedzieć o nazwach własnych. Dowiesz się, które z nich piszemy małą literą, od których powstały przymiotniki a od których nie, czy od nazwy każdej miejscowości można utworzyć nazwę jej mieszkańca. Poznasz rozstrzygnięcia problemów związanych z nazwiskami i ich odmianą. A jeśli jakiejś odpowiedzi nie znajdziesz, możesz zadać pytanie naszym ekspertom.

  • tytuły aktów prawnych
    3.11.2005
    3.11.2005
    W jaki sposób zapisujemy tytuły międzynarodowych aktów prawnych i dokumentów, np. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, czy Karta praw człowieka? Czy zasadne jest pisanie wszystkich członów wielkimi literami (oprócz o)? Dziękuję za odpowiedź.
  • place
    27.10.2005
    27.10.2005
    W Poradni wielokrotnie pojawiał się wątek dotyczący pisowni wyrazu plac, np. plac Defilad, plac Czerwony, plac Wacława, plac Na Rozdrożu, plac Bankowy itd. Czy w języku polskim istnieje jakaś nazwa placu, w której wyraz plac wchodzi w skład nazwy własnej i jest pisany od dużej litery?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • zapis nazw obcych w odmianie
    27.10.2005
    27.10.2005
    Witam serdecznie!
    W rozdziale zasad pisowni Odmiana nazwisk angielskich i francuskich jest następująca informacja: „Jeśli w którymś przypadku gramatycznym brzmienie głoski kończącej temat nazwiska jest w języku polskim inne niż w języku oryginalnym, wówczas zakończenie tego nazwiska piszemy zgodnie z pisownią polską, a -e nieme i apostrof – jeśli występują – pomijamy”. A poniżej podany jest przykład: Mauriac [Moriak], z Mauriakiem, o Mauriacu. W świetle powyższej reguły nie rozumiem pisowni miejscownika; dlaczego nie Mauriaku?
    Powyższej reguły szukałem, zastanawiając się nad pisownią słowa Metallica w poszczególnych przypadkach. Prosiłbym więc również o potwierdzenie, że prawidłowa deklinacja wyglądałaby tak: -ca, -ki, -ce, -kę, -ką, -ce, -o!.
    Dziękuję i pozdrawiam,
    Jarek Hirny
  • odmiana tytułów czasopism zagranicznych
    26.10.2005
    26.10.2005
    Dzień dobry! Jak to jest z odmianą zagranicznych tytułów czasopism? W szkole uczono, iż są one nieodmienne, a w celu uniknięcia niezręczności warto dodawać przed nimi słowa typu magazyn, tygodnik, dziennik. Jednak przez ostatnie 15 lat doczekaliśmy się wielu polskich odpowiedników i powszechna stała się odmiana. Mówimy na przykład często: w Newsweeku, w Playboy‘u, w Forbes‘ie. Czy to już dopuszczalne (w mowie i piśmie)?
  • Tarantino
    26.10.2005
    26.10.2005
    Chciałbym się dowiedzieć czegoś odnośnie odmiany nazwiska reżysera filmu Pulp Fiction (Quentin Tarantino). Natknąłem się na informację, iż możliwa jest odmiana nazwiska: Tarantina, Tarantinem, Tarantinowi, Tarantinie. Dziwnie jednak brzmi ta odmiana: Quentina Tarantina, Quentinem Tarantinem? Chciałbym więc wiedzieć, czy nazwisko to należy odmieniać zawsze, czy można odmieniać je jedynie wtedy, gdy występuje samo, np. film Quentina Tarantino, ale film Tarantina.
  • nazwiska dwuczłonowe
    26.10.2005
    26.10.2005
    Szanowny Panie Profesorze, zwracam się z pytaniem, jak poprawnie odmieniać nazwisko Józef Nowina Konopka. Dokładnie człon Nowina. Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z poważaniem,
    M. Mikulska

  • ziemia bytowsko-lęborska

    26.10.2005
    26.10.2005

    Czym różni się Ziemia Bytowsko-Lęborska od ziemi dobrzyńskiej, że pierwszą pisze się wielkimi, a drugą małymi literami? W szczególności pytanie dotyczy ziemi sanockiej, w Wikipedii pisanej małymi literami. Przez analogię do [ziemi] dobrzyńskiej, krakowskiej, lubuskiej i sandomierskiej chciałoby się pisać ją małymi, ale ta Bytowsko-Lęborska burzy cały wzór.

  • problemy z małymi i wielkimi literami
    24.10.2005
    24.10.2005
    Witam. Proszę o wyjaśnienie użycia dużej lub małej litery. Słownik ortograficzny podaje np. sobór trydencki, Sobór Watykański II, a jak zapisać sobór watykański bez II? A sobór watykański I, sobory konstantynopolitańskie (cztery), wymieniane osobno? Angielski tytuł w Słowniku ortograficznym brzmi sir, ale przy nazwiskach już Sir Hadfield, Sir Hillary. Czyli kiedy używać sir, skoro rzadko występuje on bez nazwiska? Dlaczego pałac Krasińskich, Pałac Staszica, pałac Łazienkowski, Pałac Elizejski?
    M.D.
  • Arnauld Clement
    24.10.2005
    24.10.2005
    Witam! Arnauld Clement [arno klemą] – francuski tenista. Odmieniamy w piśmie: Arnauldem Clementem, ale jak (i dlaczego tak) wymawiamy?
    PS. Pozwolę sobie jeszcze na polonistyczny żart: Mąż odwozi do szpitala rodzącą żonę – nauczycielkę polskiego. Ta nazajutrz dzwoni do męża i mówi: – Kochany, jestem taka szczęśliwa! Wyobraź sobie: rodzaj żenski, liczba mnoga!
  • pole Broki
    24.10.2005
    24.10.2005
    Jak odmieniać francuskie nazwisko Broca? Szczególnie ważny jest dla mnie dopełniacz. Czy tak jak Zola – a więc Broki, czy nie odmieniać w ogóle? Paul Broca to słynny neurolog francuski. Odkrył obszar kory mózgowej odpowiedzialny za pewien aspekt mowy. W neuroanatomii obszar ten nazywa się jego nazwiskiem. W literaturze polskiej pojawiają się terminy: pole Broki, pole Broci, pole Broca. Który z nich jest właściwy?
  • Garrett
    18.10.2005
    18.10.2005
    Witam,
    chciałem zapytać o odmianę angielskiego imienia Garrett. Jaką formę przybierał będzie ten wyraz w miejscowniku i wołaczu? Czy poprawna będzie pisownia Garrecie? Czy może raczej należy pisać Garrettcie?
    Serdecznie pozdrawiam, Paweł Wrzesień
  • Sybiracy i Syberyjczycy
    18.10.2005
    18.10.2005
    Dzień dobry! Jak nazwiemy mieszkankę i mieszkańca Syberii? Jak nazwiemy wszystkich jej mieszkańców?
    Pozdrawiam, Justyna
  • Kreisleriana
    18.10.2005
    18.10.2005
    Szanowni Państwo,
    Robert Schumann pod wpływem opowiadań E.T.A. Hoffmanna, który pisał pod pseudonimem Johannes Kreisler, stworzył cykl miniatur zatytułowany Kreisleriana op. 16 (pisownia oryginalna). W świadomości wielu Polaków cykl ten egzystuje jako ta Kreisleriana (ponieważ ma końcówkę -a), lub te Kraisleriana (ponieważ jest ich w cyklu osiem). Czy można ten tytuł odmieniać i powiedzieć np., że ogniwo tego cyklu to Kraisleriano, skoro myśli się o Kraislerianach?
    Grzegorz Słomczyński
  • mała litera w nazwach geograficznych
    18.10.2005
    18.10.2005
    Witam! Jak głosi reguła [82] ze słowników ortograficznych PWN, w nazwach różnego rodzaju budowli, ulic, placów itp. zapisujemy pierwszy wyraz małą literą, jeżeli jest on nazwą gatunkową obiektu. Mam w związku z tym dwie wątpliwości:
    — Dlaczego, jak podają owe słowniki, należy pisać dużymi literami Stadion Śląski i Stadion Dziesięciolecia?
    — Jak zapisać nazwę, w której członem gatunkowym wydają się być dwa początkowe wyrazy: cmentarz komunalny Północny, park leśny Bródno?
    Tomasz Żuk
  • oharyzm
    18.10.2005
    18.10.2005
    Trafiłem ostatnio w Internecie na o’haryzm. Czy przy tworzeniu słów od nazwisk z apostrofem (inne: o’harowski) znak ten należy zachować?
  • Garton Ash
    18.10.2005
    18.10.2005
    Czym jest Garton w Timothy Garton Ash – kolejnym imieniem, pierwszym członem nazwiska, przydomkiem…? W Encyklopedii PWN ten pan figuruje zarówno pod „Ash”, jak i pod „Garton Ash”.
  • odmiana nazw programów komputerowych
    18.10.2005
    18.10.2005
    Jak brzmi biernik nazw programów komputerowych (np. Word, Access, Excel)? Tak jak dopełniacz czy jak mianownik? Czy należy odmieniać Microsoft Office? Jeśli tak, jak brzmi dopełniacz? W słowniku ortograficznym podano tylko Microsoft Office Professional (ndm.).
  • Jan Ch. a Jan H.
    18.10.2005
    18.10.2005
    Jak w wymowie oddać różnicę między Janem Ch. a Janem H.? W sytuacjach mniej oficjalnych można rzecz osobno skomentować i wyjaśnić, ale już nie może sobie na to pozwolić osoba podająca serwis informacyjny na antenie czy recytująca opowiadanie. Kiedy zatem trafi na Jana Ch. – jak ma to powiedzieć? Różnica między Ch. i H. jest przecież tak samo istotna jak między Ch. i T. czy J. Jak w tej sytuacji czytać inne inicjały dwuznaki: Dz., Cz., Rz. czy Sz.?
  • Claude Levi-Strauss, Jean-François
    6.10.2005
    6.10.2005
    Witam, jak odmieniać: Claude Levi Strauss, Jean-François itp?
    Dziękuję za odpowiedź.
  • Lydda
    6.10.2005
    6.10.2005
    Witam, Chodzi o miasto Lydda. Jak się odmienia tą nazwę? Dziękuję.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego