odmiana

Podajemy rozstrzygnięcia wszelkich problemów związanych z odmianą słów: czy dane słowo w ogóle się odmienia, jak je odmieniać, czy ma liczbę mnogą, czy dopełniacz ma końcówkę -u czy -a, jak brzmi w czasie przyszłym, jaki jest jego wołacz.

  • koksa pomarańczowa
    30.05.2006
    30.05.2006
    Witam,
    mam pytanie o to jak odmieniać nazwę odmiany jabłoni Koksa Pomarańczowa (duże litery używane są w nomenklaturze sadowniczej). Czy należy pisać jabłka Koksy Pomarańczowej, czy też jabłka Koksa Pomarańczowej (bo nazwa Koksa pochodzi od nazwiska hodowcy – Cox)? Czy sadzimy Koksę pomarańczową, czy Koksa Pomarańczową? Dziękuję.
  • -nął – -nąwszy
    29.05.2006
    29.05.2006
    Witam!
    Pytanie bardzo zwięzłe, ale mam nadzieję, że zrozumiałe: czy w koniugacji czasowników zakończonych na -nąć wystarczy (choćby obocznie) odmiana -nął, by poprawnym było również tworzenie imiesłowu -nąwszy?
    Pozdrawiam.
  • odmiana nazw pierwiastków

    25.05.2006
    25.05.2006

    Na stronie http://www.ciop.pl/8461.html wypisano związki różnych pierwiastków, m.in. noblu i berkelu. Słowniki podają, że nobla. Co do Bk – różnie: berkela: https://sjp.pwn.pl/szukaj/berkel.html, berkelu: https://sjp.pwn.pl/so/berkel;4414106.html. Wszystkie pozostałe pierwiastki rodzaju męskiego mają w dopełniaczu -u (einsteinu, neptunu). Czy zatem noblu traktować jako błąd?

  • psianka słodkogórz, ngultrum i czetrum
    22.05.2006
    22.05.2006
    W jaki sposób odmieniać słowo słodkogórz? Pełna nazwa to psianka słodkogórz, jest to roślina.
    Czy odmienne powinny być słowa ngultrum i czetrum? Ngultrum to jednostka monetarna Bhutanu, 1 ngultrum = 100 czetrum (ów?).
    Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.
  • czas zaprzeszły
    5.05.2006
    5.05.2006
    Nagminnie spotykam się z wypowiedziami typu: „X nie strzelił karnego. Powinien strzelić mocniej”, „Y zmokła, powinna wziąć parasol”. Czy są one poprawne, czy też jedyną dopuszczalną formą jest powinna była, powinien był?
    Jeszcze rzadziej czas zaprzeszły pojawia się, gdy mówimy o dwóch następujących po sobie zdarzeniach. Które z wypowiedzi są zatem poprawne:
    a) „Samochód ją potrącił, bo nie zauważyła czerwonego światła”;
    b) „Samochód ją potrącił, bo nie zauważyła była czerwonego światła”.
    K.S.
  • zagubiać się?
    5.05.2006
    5.05.2006
    Szanowni Państwo,
    czy forma imiesłowowa zagubiając się jest poprawna, np. „…zagubiając się we własnych przemyśleniach”?
    Dziękuję z góry za pomoc.
  • wołacz
    18.04.2006
    18.04.2006
    Słowa pieszczotliwe takie, jak mamusia, mamunia, dzidzia, pańcia, odmieniają się w wołaczu na -u: mamusiu, mamuniu, dzidziu, pańciu. Rzeczowniki te oznaczają osoby i słowniki podają formę wołacza, a jak będzie w przypadku rzeczowników, które oznaczają przedmioty itp.? Kawciakawcio czy kawciu, rąsiarąsio czy rąsiu, gębusiagębusio czy gębusiu?
    Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.
  • wołacz rzeczowników o odmianie przymiotnikowej
    20.03.2006
    20.03.2006
    Jak wygląda wołacz rzeczowników rodzaju żeńskiego takich jak: czysta, rzędna, dwusieczna, zaginiona, czarnoskóra? Pochodzą one chyba od przymiotników.
    Czy błędem jest zwracanie się do kobiety sprzątającej sale szpitalne salowo?
    Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.
  • mleć i mielić
    11.03.2006
    11.03.2006
    Witam, mam pytanie, które dotyczy odmiany czasownika mielić. Jak odmienia się przez czasy ten wyraz? Czy istnieją formy tego wyrazu takie jak mleć, męleć?
  • faun i sylen
    28.02.2006
    28.02.2006
    Szanowni Państwo,
    mam pytanie: jak wygląda liczba mnoga od słów faun i sylen? Widywałem już różne wersje, postanowiłem więc zajrzeć do słowników. Te jednak są niekonsekwentne: Słownik mitów i tradycji kultury Kopalińskiego podaje liczbę mnogą sylenowie i faunowie; Słownik poprawnej polszczyzny PWN podaje liczbę mnogą fauny (słowa sylen w ogóle nie zna); Słownik ortograficzny PWN podaje liczbę mnogą sylenowie oraz do wyboru obie wersje: fauny i faunowie.
    Pozdrawiam.
  • winogrona
    28.02.2006
    28.02.2006
    Witam!
    Winogrona. Oczywiście liczba mnoga. Kupujemy winogrona – to jasne. A jak nazywa się jedna kulka tego owocu? Winogron? Winne grono? Winogrono? Stawiałbym na to ostatnie, ale pewności nie mam.
  • PIT
    28.02.2006
    28.02.2006
    Witam!
    Chodzi mi o PIT, czyli serię druków do rozliczeń podatkowych.
    1. Czy prawdą jest, że w Polsce polski urząd wyprodukował dla Polaków druk powszechnego użytku i nazwał go w jakimś nieznanym języku? Słyszałem, że PIT to Personal Income Tax – czy to prawda, a jeśli tak, to co to znaczy?
    2. Jak się ów PIT odmienia? Oczywiście „Wypełniam druk PIT”, a czy można powiedzieć (napisać) „Wypełniam PIT-a”? A może PITa? Albo „Zawarłem w PIT-cie dane…? A może w Picie?
    Jak to z tym PIT-em jest?
  • Zimno na dworze
    27.02.2006
    27.02.2006
    Jak się mówi: na dworze czy na dworzu – w kontekście: „Jaka jest pogoda na dworze/dworzu?”?
    Dziękuję.
  • odmiana wyrazów zakończonych na -oa
    27.02.2006
    27.02.2006
    Jak powinna wyglądać odmiana w mianowniku liczby mnogiej rzeczowników takich jak balboa, fejhoa, stoa, kwinoa (jako odmienny wyraz zanotowana jest w Wielkim słowniku ortograficzno-fleksyjnym pod redakcją Jerzego Podrackiego)?
    Pozdrawiam i z góry dziękuję za odpowiedź.
  • dwóm osobom
    22.02.2006
    22.02.2006
    „Dałem to dwóm osobom” – całe życie byłem przekonany, że ww zdanie jest poprawne. Niedawno jednak (przez zupełny przypadek, bo nawet nie przyszłoby mi do głowy sprawdzać!) w NSPP wyczytałem, że celownik zaimka dwa brzmi dwom albo dwu. Czy zatem dwóm, zdecydowanie najczęstsze, naprawdę jest niepoprawne?
  • tę czy tą, dwóch czy dwu?
    16.02.2006
    16.02.2006
    1.Kiedy używa się słowa a kiedy ?
    2.Kiedy używa się liczebnika dwóch, a kiedy dwu? „Wątek współżycia ze sobą dwu psychik, dwu gatunków człowieka i dwu postaw duchowych wobec rzeczywistości” – w tym cytacie, moim zdaniem, ewidentnie bardziej pasuje dwóch.
  • czas przyszły złożony
    14.02.2006
    14.02.2006
    Czy poprawne jest określenie oferował będzie?
  • te czy to? tę czy tą?
    7.02.2006
    7.02.2006
    Szanowna Redakcjo!
    Mam dwa pytania. Kiedy mówimy te, a kiedy to? Czy poprawne jest powiedzenie: „Czy wolne jest te miejsce?”? Wydaje mi sie, że nie, ale wolę się upewnić. Czy może w jakichś innych sytuacjach powinno się użyć te, zamiast to?
    Moje drugie pytanie: czy są jakieś wyjątki od tego, że w czwartym przypadku rodzaju żeńskiego mówimy , a nie ? Pytam, bo czasem wydaje mi się, że lepiej brzmi. Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Pozdrawiam,
    Marcin K.
  • zimno
    5.02.2006
    5.02.2006
    Witam!
    Jaki będzie dopełniacz dla rzeczownika zimno w liczbie mnogiej? Swoją drogą dziwi mnie oznaczenie w niektórych słownikach blm w znaczeniu wyprysku na wardze. Dla podobnego gumno słowniki notują -mien, ale zimien jakoś nie najlepiej mi brzmi.
    Pozdrawiam.
  • nietycie
    2.02.2006
    2.02.2006
    Witam :)
    Proszę o wyjaśnienie, czy rzeczownik nietycie występuje w liczbie mnogiej, a jeśli tak, to jak będzie wyglądała jego odmiana przez przypadki. Czy forma nietyć (tych nietyć) jest poprawna gramatycznie i może być spokojnie stosowana w piśmiennictwie? Dziękuję.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego