pragmatyka

To skarbnica informacji o tym, których wyrazów i wyrażeń używać w określonych sytuacjach, jaki wpływ na znaczenie lub rozumienie tekstu ma sytuacja, kontekst, nadawca lub odbiorca. Dowiesz się tu: jak zwracać się do określonej osoby; kiedy stosować wielką literę w zwrotach grzecznościowych; jak pisać tytuły naukowe lub stanowiska w formach adresatywnych; czy można napisać „Witam” w e-mailu; kiedy zrozumiały jest zwrot „Jestem samochodem”.

  • Jestem samochodem
    14.03.2013
    14.03.2013
    Kilka dni temu usłyszałam przypadkowo pytanie: „Czy jest pan samochodem?”. Zdaję sobie sprawę z tego, że logiczniej byłoby zapytać „Czy przyjechał Pan samochodem?”, ale być może w języku potocznym można używać pierwszej wymienionej przeze mnie konstrukcji… Będę zobowiązana za kilka słów na ten temat.
    Za wszystkie porady serdecznie dziękuję i cieszę się, że udało mi się trafić na otwartą linię ;-)
  • strasznie zmęczona
    3.03.2013
    3.03.2013
    Dzień dobry!
    Czy w wypracowaniu szkolnym (w opowiadaniu) można użyć wyrażenia strasznie zmęczona zamiast bardzo zmęczona?
    Z poważaniem
    Anna Kociołek
  • Pan, Pani, Państwo
    15.02.2013
    15.02.2013
    Dzień dobry,
    czasem pracuję z dokumentami, w których angielskie you muszę przetłumaczyć grzecznościowo. Jednak jako że są to np. ankiety badań rynkowych, nie znam płci odbiorcy. Co jest wtedy najlepszym dla polszczyzny wyjściem? Używam formy Pan (Pani), bo: 1) nie lubię pisać Pan/Pani, jako że unikam w polszczyźnie ukośnika, 2) formę Państwo uważam za niepoprawną, gdyż odbiorcą jest jedna osoba o określonej płci, a nie grupa o mieszanej.
    Będę wdzięczny za uwagi.
    Pozdrawiam
    Jarek Hirny
  • Tylko nie kontrol
    7.02.2013
    7.02.2013
    Szanowna Redakcjo,
    zwracam się do Państwa z dwoma pytaniami:
    1. Jak to jest ze słowami kontrol i kontrola? Słyszałam, że poprawna jest tylko kontrola, ale niegdy nie słyszałam kontrola lekarska. Raczej „Jutro jadę na kontrol”.
    2. Czy jak w poniższych zdaniach jest poprawne, czy lepiej je zastąpić przez kiedy, gdy?
    Jak wrócisz, pójdziemy do sklepu.
    Jak już to zrobisz, przyjdź.

    Dziękuję i pozdrawiam
    Iwona
  • zrobimy, odpowiemy
    3.02.2013
    3.02.2013
    Jestem pracownikiem infolinii. W trakcie rozmowy zwracam się do klienta formą zrobimy, zrealizujemy, odpowiemy. Powyższe czynności nie są wykonywane przeze mnie, lecz przekazuję je dalej. Odbierając telefon, przedstawiam się z imienia i nazwiska, ale podaję też nazwę firmy, z którą klient się identyfikuje. Czy będąc osobą pierwszego kontaktu i rozmawiając z klientem, powinienem formułować odpowiedzi w liczbie pojedynczej, czy też reprezentując firmę, powinienem używać formy liczby mnogiej?
  • Wielebny Księże…
    2.02.2013
    2.02.2013
    Szanowni Państwo,
    jak rozpocząć list lub mail do księdza? Szanowny Panie raczej nie pasuje, skoro w bezpośrednim kontakcie do księdza zwracamy się proszę księdza, a nie proszę pana. Z drugiej strony Szanowny Księże wygląda trochę dziwnie.
    Z poważaniem,
    Karol Gałecki
  • imię i nazwisko
    13.01.2013
    13.01.2013
    Wg zasad pisowni szyk w podpisach to: imię i nazwisko. Czy w latach przedwojennych obowiązywały inne zasady szyku w podpisach? Proszę o pomoc.
  • Ile mamy lat?
    4.01.2013
    4.01.2013
    Czy język polski jest w temacie podawania wieku precyzyjny i w danym roku kalendarzowym mamy stałą liczbę lat życia, niezależną od daty naszych urodzin, czy też dopuszcza się, po dniu urodzin dodanie jednego roku? W wyjaśnieniu zadania podano: „Jeżeli Łukasz urodził się 1 czerwca 1999 roku, to w 2012 do 31 maja 2012 ma 13 lat, a od 2 czerwca 2012 ma 14 lat”. Uważam, że w całym roku 2012 Łukasz ma 13 lat, a po 1 czerwca 2012 rozpoczął 14-ty rok życia, ale nadal ma 13 lat.
  • Czemu Kuba, a nie Jakub?
    31.12.2012
    31.12.2012
    Zastanawia mnie pewna sprawa: jak to jest ze stosowaniem różnych form imion? Zawsze mi się wydawało, że w sytuacji oficjalnej używamy pełnych form, zdrobnienia pozostawiając dla kontaktów towarzyskich. Jednak kiedy na plakacie reklamującym koncert widzę, że wystąpi Kuba (nie Jakub) Badach, a film reżyserowała Kasia (nie Katarzyna) Rosłaniec, to sama juz nie wiem, czy to normy się zmieniły, czy jak?
  • mejlowe Dzień dobry
    27.12.2012
    27.12.2012
    Szanowna Redakcjo,
    czy mejle można rozpoczynać słowami Dzień dobry? Słyszałam, że jest to równie niefortunne jak Witam. Jak rozpocząć mejl, jeśli piszę do kogoś oficjalnie, ale nie na tyle, by pisać Szanowny Panie?
    Dziękuję za pomoc
    Magda
  • wulgaryzmy na lekcji języka polskiego
    30.11.2012
    30.11.2012
    Szanowni Państwo!
    Coraz bardziej przeraża mnie wulgaryzacja języka, zwłaszcza młodzieży. Nawet nauczyciele propagują wulgaryzmy podczas lekcji: pewna polonistka bez skrupułów używa przymiotnika, którego tu nie przywołam, a który stał się popularnym synonimem słów świetny, niezwykły, fajny; inna nauczycielka tłumaczy dzieciom zasady ortografii na przykładzie wulgaryzmów. Jak można walczyć z tym zjawiskiem? Czy w ogóle uważają je Państwo za niebezpieczne dla polszczyzny?
    Z poważaniem
    Licealista
  • Czemu?
    7.11.2012
    7.11.2012
    Dookoła słychać: „Czemu tramwaj nie jedzie?”, „Czemu się spóźniłeś…”. No, właśnie… czy czemu to poprawna forma? Ja używam dlaczego… i jakoś to czemu mnie razi!
    Pozdrawiam
    Aleksandra
  • żeby i iż
    27.10.2012
    27.10.2012
    Szanowni Państwo,
    ostatnio rozmawiałyśmy w szkole o spójnikach. Koleżanka wyraziła opinię, że spójnika żeby nie należy używać w wypowiedziach pisemnych (np. w szkolnych wypracowaniach), ponieważ należy do słownictwa potocznego (za jedyne poprawne uznaje aby i by). Zastanawiałyśmy się też, czy uczeń może zastosować iż zamiast że, aby (żeby) uniknąć powtórzenia. Proszę zatem rozwiać nasze wątpliwości: czy rzeczywiście należy tępić stosowanie żeby i iż?
    Z poważaniem,
    Małgorzata Białek
  • Jak często tytułować?
    26.10.2012
    26.10.2012
    Szanowni Państwo,
    poniżej podaję fragment e-maila: „Szanowny Panie Profesorze, czy mógłby Pan Profesor…”'. Czy w powyższym fragmencie e-maila (i jego dalszej części) – poza nagłówkiem – zachodzi konieczność podkreślania funkcji adresata (poprzez powtarzanie zwrotu Panie Profesorze)? Z jednej strony ciągłe używanie formuły Panie Profesorze może być uznane za formę krygowania się, a z drugiej – zwracanie się per Panie odbiorca mógłby potraktować jako przejaw lekceważenia (czego przecież nie chcemy).
  • zaś
    26.10.2012
    26.10.2012
    Szanowni Państwo!
    Spotkałem się ostatnio z zaskakującą dla mnie opinią, że słowo zaś jest kolokwializmem; nie znalazłem nigdzie jej potwierdzenia, lecz wygłoszona została przez znakomitego filologa, dała mi więc do myślenia. Będę wdzięczny za wyjaśnienie tej kwestii.
    Kreślę się z poważaniem
    (z góry dziękując oraz prosząc o zachowanie moich imienia i nazwiska dla siebie).
  • Jan Kowalski jr.
    18.10.2012
    18.10.2012
    Dzień dobry,
    jak powinno się pisać określenia przy nazwiskach typu syn, ojciec, młodszy, junior? Jan Kowalski junior/Jumior? Czy powinno się te słowa odddzielać przecinkiem? Jan Kowalski, Junior? Dziękuję.
    Z poważaniem
    AP, Lublin
  • porobić się
    16.10.2012
    16.10.2012
    Szanowni Państwo!
    Dlaczego żaden SJP nie rejestruje porobić się w znaczeniu – przepraszam za cytat – „posrać się wulg. «wypróżnić się mimowolnie»”. Jest ono powszechnie używane, przynajmniej na Podkarpaciu (np. na spotkaniu w przedszkolu panie informowały, aby dzieciom dawać rzeczy na zmianę na wypadek, gdyby się porobiły).
    To samo znaczenie tutaj: http://www.dsh.waw.pl/zon/index.php?page=persons&id=548. Używać? Czym zastąpić? „Zrobiło kupę w majtki” brzmi wręcz niegrzecznie!
    Z Poważaniem
    J.W.
  • list do konsula
    7.10.2012
    7.10.2012
    Jak rozpocząć list do Konsula RP w Moskwie, jeśli miało się wcześniej przyjemność rozmowy osobistej?
  • Z należnym uszanowaniem
    27.09.2012
    27.09.2012
    Wpis na blogu Małgorzaty Musierowicz z 6 XII 2011 r. ma postać listu zakończonego słowami: „Z należnym uszanowaniem”. Czy w korespondencji można używać tej formuły wymiennie ze zwrotami: „Łączę wyrazy szacunku”, „Z wyrazami szacunku”, „Z poważaniem” itd., czy jest ona jednak jakoś nacechowana?
  • pedał
    8.09.2012
    8.09.2012
    W wielu środowiskach słowo pedał jako określenie homoseksualisty utraciło obraźliwy czy ironiczny wydźwięk; podobnie, jak neutralny stał się chociażby niemiecki Schwul. Mnie jednak zastanawia niemęskoosobowy rodzaj tego rzeczownika. Czy to, że pedały zawsze wymagały (zamiast wymagali) formy niemęskoosobowej, znacznie utrudnia pełną neutralizację tego słowa? Czy może istnieją przykłady rzeczowników niemęskoosobowych, które określają mężczyzn i nie są przy tym nacechowane pejoratywnie?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego