pragmatyka

To skarbnica informacji o tym, których wyrazów i wyrażeń używać w określonych sytuacjach, jaki wpływ na znaczenie lub rozumienie tekstu ma sytuacja, kontekst, nadawca lub odbiorca. Dowiesz się tu: jak zwracać się do określonej osoby; kiedy stosować wielką literę w zwrotach grzecznościowych; jak pisać tytuły naukowe lub stanowiska w formach adresatywnych; czy można napisać „Witam” w e-mailu; kiedy zrozumiały jest zwrot „Jestem samochodem”.

  • Jak przedstawić komuś swoją żonę
    19.12.2014
    19.12.2014
    Szanowni Państwo,
    jaka jest najbardziej poprawna, najbardziej elegancka forma przedstawienia nazwiska rodowego małżonki: Maria Nowak z Kowalskich, Maria z Kowalskich Nowak, Maria Nowakowa z Kowalskich, Maria z Kowalskich Nowakowa, Maria Nowak de domo Kowalska, Maria de domo Kowalska Nowak, Maria Nowak primo voto Kowalska czy może jeszcze jakieś inne? Jaki rejestr mają te formy, czy któreś z nich są polecane, odradzane, nacechowane?
    Z szacunkiem
    Bartek, stały czytelnik
  • wyrazy ekspresywne
    15.12.2014
    15.12.2014
    Witam!
    Bardzo proszę o pomoc w ustaleniu czy wyrazy niebywały, niewinny, zastraszający, nie można i niestety mogą (w odpowiednim kontekście) zaliczać się do słownictwa ekspresywnego.
    Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam!
    Marta Grabowska
  • specjalizacja lekarska na pieczątce
    12.12.2014
    12.12.2014
    Szanowni Państwo,
    dopadła mnie wątpliwość dotycząca poprawnej formy stosowanej na pieczątkach lekarskich. Lekarz po ukończeniu szkolenia specjalizacyjnego uzyskuje tytuł specjalisty w danej dziedzinie medycyny. Czy poprawna jest forma: specjalista pediatra, czy specjalista pediatrii? I odpowiednio w innych dziedzinach? Można również zastosować specjalista w dziedzinie pediatrii, dlatego druga forma, z dopełniaczem, wydaje mi się bardziej poprawna.
    Z góry serdecznie dziękuję za odpowiedź
  • podziekowania dla pani burmistrz
    2.12.2014
    2.12.2014
    Jak jest poprawnie: wiceburmistrz czy zastępca burmistrza? Czy w oficjalnym podziękowaniu należy napisać nazwę ww. funkcji z dużej litery i czy po nazwisku osoby piastującej to stanowisko piszemy myślnik, czy przecinek?
    … podziękowania dla Pani Janiny Kowalskiej – wiceburmistrza…
    … podziękowania dla Pani Janiny Kowalskiej – Wiceburmistrza…
    … podziękowania dla Pani Janiny Kowalskiej, zastępcy burmistrza…
    … podziękowania dla Pani Janiny Kowalskiej, Zastępcy Wiceburmistrza…

  • oficjalny e-mail do współpracowników
    23.11.2014
    23.11.2014
    Szanowni Państwo,
    zwracam się z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie, jakie zwroty/nagłówki są właściwe i stosowne w korespondencji e-mailowej kierowanej do większej zbiorowości, stosowanej w komunikacji wewnątrz firmy, której pracownicy zwracają się do siebie po imieniu, choć są wyjątki (np. do Dyrektora Generalnego zwracamy się Panie Dyrektorze). Dodam, że treść korespondecji emailowej dotyczy przeważnie spraw oficjalnych i ton wypowiedzi jest raczej formalny, np. „Informuję, że…”.
  • Małżonek korzysta ze zwolnienia
    10.11.2014
    10.11.2014
    Dzień dobry,
    chciałabym dowiedzieć się, czy prawidłowe jest – bardzo rozpowszechnione nawet w oficjalnych pismach – sformułowanie przebywać na zwolnieniu lekarskim. Wydaje mi się, że bardziej prawidłowy jest zwrot korzystać ze zwolnienia. Ponadto razi mnie zwrot mój małżonek. Wydaje mi się, że przedstawiając własnego męża (żonę), powinno używać się określenia mąż (żona), a nie małżonek.
  • kłopot z doktorem po habilitacji
    9.11.2014
    9.11.2014
    Szanowni Państwo,
    usłyszałem kiedyś radę, żeby w korespondencji zwracać się do doktora habilitowanego per panie profesorze. Czy rzeczywiście jest to poprawne rozwiązanie? A może lepiej byłoby panie docencie?
    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • gospodyni jako gospodarz
    26.09.2014
    26.09.2014
    Witam, czy na spotkaniu firmowym, przedstawiając szefową firmy, bardziej poprawnie będzie powiedzieć: „A teraz przedstawiam gospodynię dzisiejszego spotkania, panią Annę Kowalską”, czy też należy użyć słowa gospodarz?
    Z góry dziękuję za informacje,
    pozdrawiam
    KB
  • Kocham cię czy Cię kocham?
    26.09.2014
    26.09.2014
    Było już w Poradni o tym, że słowa ciebie czy tobie, które z kurtuazji piszemy od dużej litery w liście, w innej sytuacji, kiedy występują w dialogach powieści – piszemy od małej. A jak potraktować te wyrazy w tekście, np. wiersza czy piosenki, który w całości ma formę wypowiedzi adresowanej do kogoś, ale który najczęściej nie jest rzeczywistym wyznaniem, tylko właśnie takim sobie użytkowym tekstem?
  • kircha
    11.09.2014
    11.09.2014
    Szanowna Redakcjo,
    czy słowo kircha (jako synonim protestanckiej świątyni) można/należy traktować jako określenie pejoratywne bądź obraźliwe?
    Z szacunkiem i podziękowaniem za codzienną inspirację do rozmyślań o języku
    Bartek, stały czytelnik
  • W czym mogę pomóc?
    6.09.2014
    6.09.2014
    Nie znoszę, kiedy zaraz po wejściu do sklepu ekspedienci pytają mnie: „W czym mogę pomóc?”. Nawet na dworcu kolejowym w Międzyzdrojach chodzą wynajęte studentki w jaskrawych kamizelkach z takim właśnie napisem. Gdzie się nie ruszyć – ktoś oferuje mi pomoc. Czy jest to właściwe zapytanie w takich sytuacjach? A gdybym miał np. składnicę złomu i zauważył, że ktoś czegoś szuka wśród hałd metalu. Powinienem pytać, czy mogę w czymś pomóc, czy po prostu: „Czego pan tu szuka?”. Trochę to nieeleganckie…
  • pan X czy Pan X?
    1.07.2014
    1.07.2014
    W różnych oficjalnych pismach posługiwałem się formą pan/pani w celu zobrazowania danej sytuacji np. „W takim stanie faktycznym pan XY ma następujące rozwiązania”. Chciałbym się zapytać, czy w sytuacji gdy nie zwracam się w piśmie bezpośrednio do danej osoby, a jedynie opisuję jakieś zagadnienie na jej przykładzie, to powinienem używać formy grzecznościowej i pisać zawsze Pan XY dużymi literami? Czy obecnie forma, powiedzmy grzecznościowa, nie jest nadużywana, czy jest to błąd?
    Pozdrawiam
  • z szacunkiem o gościach
    24.06.2014
    24.06.2014
    Dzień dobry,
    jestem osobą związaną zawodowo z hotelarstwem. Na szkoleniach, które prowadzę od kilku lat, krzewię ideę polegającą na zapisywaniu słowa Gość z dużej litery. Łączę to właśnie z szacunkiem dla instytucji Gościa – podobnie jak w przypadku stosowania dużej litery zwracając się do kogoś w liście słowem Pan, Pani, Ty, Cię.
    Chciałbym zapytać, czy językoznawcy dopuszczają tego typu formę jako oznakę szacunku dla Gościa czy Klienta hotelu?
    Z wyrazami szacunku,
    Kamil Maroszek
  • wielkie litery a formy adresatywne
    22.06.2014
    22.06.2014
    Szanowni Państwo,
    moje pytanie brzmi jak następuje: czy w przypadku, w którym zwracam się do reprezentanta konkretnej placówki szkolnej lub wydawnictwa, należy użyć małej litery czy dużej? Np. „Chętnie nawiążę współpracę z Państwa szkołą/wydawnictwem” (czy też: Szkołą/Wydawnictwem?). Nie używam pełnej nazwy instytucji, jednak mam na myśli konkretną placówkę/wydawnictwo.
    Pozdrawiam,
    ak
  • rozmowa z ambasadorem
    16.06.2014
    16.06.2014
    Skoro, jak twierdzą poradniki, do ambasadora należy się zwracać Wasza Ekscelencjo, to co zrobić w dalszej części zdania? Na przykład: „Wasza Ekscelencjo, proszę pozwolić, że panu (?) przedstawię panią Iksińską”? Czy przed Iksińską najlepiej dodać imię, czy nie? Wiem, że już o tym bywało (a ja przemycam drugie pytanie), ale, w świetle sprzecznych informacji nadal nie wiem, jak jest grzeczniej.
    Z góry bardzo dziękuję
    Dorota
  • adresat bez płci
    15.06.2014
    15.06.2014
    Jeżeli nie znamy płci odbiorcy oficjalnego listu do jakieś organizacji (np. CV), to lepiej napisać Szanown(a/y) Pani/e czy Szanowni Państwo? Ta druga forma chyba jest częściej spotykana, ale sugeruje mnogość odbiorców. Dodatkowo, czy warto wtedy dodać pleno titula?
    Z poważaniem,
    Janusz N.
  • Agnieszko, czy mogłaby pani…?
    6.06.2014
    6.06.2014
    „Agnieszko, czy mogłaby pani otworzyć okno?” – podobne zdania pamiętam z lekcji francuskiego (tak zwracała się do nas nauczycielka), spotykam w starszej literaturze, czasem też słyszę, jednak bardzo rzadko. Jestem ciekaw, czy był okres, kiedy taki sposób zwracania się do osób o niższej randze pragmatycznej (zamiast „Pani Agnieszko, czy mogłaby pani…”) uchodził za naturalny. Jak można go ocenić dziś?
  • lekarz i pieczątka
    12.05.2014
    12.05.2014
    Dzień dobry.
    Moje pytanie odnosi się do tytułów naukowych. Osoba, która ukończyła studia doktoranckie, obroniła stopień naukowy, uzyskała tytuł naukowy: doktora w zakresie medycyny, czyli doktor nauk medycznych (jak większość lekarzy po napisanej rozprawie doktorskiej). Czy jest różnica między dr n.med a dr med?? Chodzi mi o konkretne wyrobienie pieczątki, czy nie jest błędem wyrobienie sobie pieczęci np. dr med Jan Kowalski, czy poprawną formą jest dr n.med Jan Kowalski??
  • zwroty grzecznościowe na FB
    15.03.2014
    15.03.2014
    Dzień dobry,
    ostatnio dręczy mnie problem pisania zwrotów grzecznościowych wielką literą – pytanie może niezbyt mądre, bo sama nazwa sugeruje odpowiedź, ale nie mogłam znaleźć jasnej. Tak więc, czy zwroty grzecznościowe na takich portalach jak Facebook wciąż piszemy wielką literą, czy normalne jest, że zwroty te są pisane z małej?
  • Szanowny Panie Doktorze!
    23.02.2014
    23.02.2014
    W ostatnim czasie wystosowałem wiadomość e-mail do wykładowcy akademickiego, który posiada stopień naukowy doktora, rozpoczynając go słowami Szanowny Panie. W odpowiedzi wykładowca poprawił mnie, pisząc Szanowny Panie DOKTORZE. Czy faktycznie pominięcie stopnia naukowego w środowisku akademickim jest uważane za faux pas?
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego