Zebraliśmy tu odpowiedzi na pytania dotykające różnych problemów językowych, czasem bardzo szczegółowych lub indywidualnych. Dotyczą one niemal wszystkich dziedzin języka. Każdy może tu znaleźć coś, czego nie wiedział, a co go zainteresuje.
różne
-
zdania rozkazujące27.03.200327.03.2003Dzień dobry!
Mam problemy ze zdaniami rozkazującymi. Czy zdanie rozkazujące zawsze musi kończyć się wykrzyknikiem? Czy są to zdania rozkazujące: „Uprawiać sport na swieżym powietrzu!”, „Jeść dużo owoców i warzyw!”? Nauczycielka mojej córki poprawiła te zdania na: „Uprawia sport na świeżym powietrzu!”, „Je dużo owoców i warzyw!”. Według mnie powinno być: „Uprawiaj sport na świeżym powietrzu!”, „Jedz dużo owoców i warzyw!”. Które z tych zdań są poprawne? -
każdy i pośpieszny27.02.200327.02.2003Która wersja jest poprawna: pospieszny czy pospieszny? Moja nauczycielka mówiła, że o ile można powiedzieć pośpieszny, o tyle taki zapis jest niepoprawny. Jak więc jest? Podobnie z wyrazami: każdy i każden.
Pozdrawiam,
Maciek -
różności30.10.200230.10.20021. Moim zdaniem związek fitness klub jest stały, jednak często w tekstach spotykam postać następującą: klub fitness. Czy ta druga forma jest poprawna?
2. Dlaczego aktorkę amatorkę należy pisać bez łącznika? Jeśli drugi człon potraktuję jako uszczegółowienie pierwszego, to czy można mówić również o aktorce profesjonalistce?
3. W jakich konkretnych przypadkach powinnam używać cudzysłowu (oprócz wypowiedzi cytowanych i tytułów, rzecz jasna)? Mam wrażenie, że jest on często nadużywany. Poza tym sekretarze redakcji często przywracają wyrzucony przeze mnie cudzysłów.
IWONA
-
popodglądać – to nic złego!25.10.200225.10.2002Szanowni Państwo,
Jeśli mogę popodbijać, popodcinać, popoddawać, popodginać, popodkreślać, popodnosić itd., to dlaczego nie mogę popodglądać? Nie znalazłem tego słowa w najnowszym słowniku ortograficznym i poprawnej polszczyzny oraz w słowniku języka polskiego.
Drugie kontrowersyjne słowo, to BONAQA. Pomimo iż jest to nazwa produktu, uważam że wyraz BONAQA powinien być pisany BONAQUA, czyli woda Bony (BONA + AQUA). Czy mam rację?
Pozdrawiam –
Janusz Gramse -
Kto wymyśla nowe wyrazy?18.10.200218.10.2002Szanowni Państwo!
Uprzejmie prosiłbym o informację, czy wiadomo, kto wymyślił słowo – według mnie świetne – dźwig, a kto (może zgodne z duchem języka polskiego, ale fatalnie brzmiące) publikatory? Czy obecnie istnieje jakieś ciało, które stara się wprowadzać nowe słowa (np. określenia istniejące tylko w jęz. angielskim)? I czy w związku z ewentualnym (oby się to nie stało) wejściem do UE zostaną nam narzucone jakieś regulacje prawne, związane z językiem?
Z wyrazami szacunku i podziękowaniami za udzielaną pomoc
Paweł Karłowicz -
logo i kandydat15.10.200215.10.2002Dzień Dobry.
Czy słowo logo ma liczbę mnogą? Czy fakt, iż rzeczownik nie odmienia się przez przypadki, jest równoznaczne z tym, że nie ma także liczby mnogiej?
Czy wyrażenie kandydat na prezydenta jest poprawne, czy też kandydujemy na urząd prezydenta?
Pozdrawiam.
-
Oficjalny słownik polskiego scrabblisty10.10.200210.10.20021. Czy formy takie, jak robiłoś, robiłom, to wymysł scrabblistów, czy też ma to jakieś „głębsze” uzasadnienie?
2. Dlaczego poprawnie jest huj i chuj, a z przymiotników tylko chujowy (według OSPS [Oficjalnego słownika polskiego scrabblisty – Red.])?
3. Dlaczego w słowniku jest np. peugeot, a łada i wiele innych nie? -
ręcami?7.10.20027.10.2002Jak poprawnie należy wymawiać słowa ręka i staw? Czy istnieje w poprawnej polszczyźnie słowo ręcami?
-
dni tygodnia i inne różności4.10.20024.10.20021. Jak piszemy dni tygodnia w skrócie? Chodzi mi o skróty jedno-, dwu- lub trzyliterowe. Czy musi być po takim skrócie dana kropka?
2. Od którego dnia tygodnia zaczyna się tydzień.
3. Jeszcze potrzebne mi są skróty nazw miesięcy. -
różności1.10.20021.10.2002Dzień dobry,
Bardzo proszę o wyjaśnienie, jaka jest to część mowy: niezadowolenie i niepalenie – czy to są rzeczowniki? Mam wątpliwości, ponieważ zadałabym pytanie: co robienie?, a nie: kto, co?
Na czym polegała ostatnia „rewolucja” w zmianie pisowni nie z różnymi wyrazami?
Załączam pozdrowienia,
Iwona -
biuro30.09.200230.09.2002Proszę o wyjaśnienie etymologii słowa biuro, a także, a może przede wszystkim, o rozstrzygnięcie, czy mówiąc biuro, przywołujemy obraz instytucji jako całości, czy jednostki organizacyjnej tej instytucji. Jest to dla mnie ważne, ponieważ pragnę poprawnie ułozyć schemat instytucji, w której jest wykonywana praca zbiorowa, zorganizowana, i w skład tej instytucji wchodzą różne jednostki organizacyjne. Czy lepiej użyć słów dział, sekcja, zespół? Bardzo proszę o odpowiedź.
-
plastik – plastyk, ilość – liczba3.09.20023.09.2002Prawidłowa pisownia na określenie tworzyw sztucznych to plastik czy plastyk?
Czy są jakieś zasady używania słów ilość i liczba? Czy mogą być używane dowolnie, czy też liczba oznacza rzeczy policzalne, a ilość niepoliczalne? -
protokół i automyjnia28.08.200228.08.2002Jak piszemy? Protokół kontroli (posiedzenia) czy Protokół z kontroli (posiedzenia)? Automyjnia, Auto-myjnia, Auto myjnia?
-
pielęgnująca ProDerma25.07.200225.07.2002Czy zdanie: „Zawiera składnik pielęgnujący skórę – ProDermę” jest poprawne? Czy ProDerma się odmienia? Czy mówimy, że składnik jest pielęgnujący, czy pielęgnacyjny?
Pozdrawiam,
Grazyna
-
namysł i odpowiedź6.06.20026.06.2002Dzień dobry!
Czy można powiedzieć: „Namysł był dłuższy niż odpowiedź”? -
SMS29.05.200229.05.2002Czy i w jaki sposób można odmieniać skrót SMS? Jak należy go akcentować? Czy pisownia esemes jest poprawna? Czy w mowie potocznej można używać czasownika esemesować?
-
płeć mocniejsza genetycznie10.05.200210.05.2002Dzień dobry.
Mam dwa pytania. Pierwsze z nich dotyczy zwrotu płeć mocniejsza genetycznie: czy jest on poprawny? Ja sama odczuwam go jak jakiś nieopatrzny zgrzyt językowy i nie wiem, co z nim zrobić.
Drugie z moich pytań dotyczy zwrotu włosy chowa pod hełm. Słownik nie rozstrzygnął jednoznacznie moich wątpliwości i nie wiem, czy powinno się tu zastosować biernik czy narzędnik.
Za odpowiedź dziękuję z góry.
Anna R. -
Poszłem po swetr (!)9.04.20029.04.2002Witam,
Dziękuję za poprzednią odpowiedź i jak zwykle mam kolejne pytanie. Chciałbym się dowiedzieć, jak to w końcu jest z poprawnością słów poszłem, przyszłem oraz swetr. Czy są to już formy poprawne, czy się mylę?
Pozdrawiam serdecznie. -
rozmaitości5.04.20025.04.20021. Czy można powiedzieć: „Rób co ci się żewnie podoba"?
2. Dlaczego czasem mówimy: zmyślić, namyślić, wymyślić z końcówką -ić, a czasem stosujemy końcówkę -eć, np. pomyśleć? Jaka jest etymologia tych słów?
3. Kiedy pytam jaki, a kiedy który?
Proszę w odpowiedzi zawrzeć kilka utrwalających przykładów. -
terminologia meblarska3.04.20023.04.2002Szanowni Państwo,
Jestem absolwentem Akademii Rolniczej, wydziału technologii drewna. Mam kilka pytań, wątpliwości.
1. W słowniku ortograficznym jako poprawne jest wymieniane tylko słowo zawias. Nawet edytor tekstu „nie pozwala” na inną pisownię. Tymczasem już w latach 80-tych podczas nauki i przez następne 20 lat pracy zawodowej spotykałem się tylko i wyłącznie ze słowem zawiasa. Cała tzw. branża oraz wszystkie katalogi okuć operują tylko formą zawiasa: jedna zawiasa, pięć zawiasów itd. Czy właśnie z tego powodu nie powinna być przyjęta jako obowiązująca forma zawiasa?
2. Jak nazwać urządzenie (szereg połączonych metalowych komór) do suszenia tarcicy? Według producenta jest to „suszarka typ…”. Uważam, że suszarka to małe urządzenie laboratoryjne, nie zaś urządzenie wielkości budynku. Z kolei nazwa suszarnia jest „zarezerwowana” dla budynku posadowionego na stałe.
3. Jak pisać: wydział wykańczalni czy raczej wydział wykończalni?
4. Ostrzarnia, ostrzalnia, a może ostrzownia, podobnie do maszynownia, sezonownia itd.?
5. Producent nazywa obrabiarki do cięcia drewna pilarkami i odpowiednio pilarka tarczowa lub pilarka taśmowa. Użytkownicy z kolei mówią tarczówka lub taśmówka, lub ogólnie (jak narzędzie) piła. Która forma jest poprawna? Pilarka przecież kojarzy się z małym przenośnym urządzeniem, a nie ciężką obrabiarką.
6. Producent mebli nazwie łóżko (łoże) 1-miejscowe, 2-miejscowe. Podobnie kanapa …-miejscowa. Natomiast handlowcy uparli się na nazewnictwo: 1-osobowe, 2-osobowe itd. Kto ma rację? Według mnie osobowa może być winda lub samochód, nigdy zaś mebel.
7. Jak nazwać część górną, nastawną mebla? Czy będzie to nastawka czy nadstawka? Osobiście używam określenia nadstawka, gdyż część górną mebla stawiam ponad (nad) część dolną, wydłużając optycznie mebel.
8. Apel do językoznawców, aby opracowali słownik z nazwami mebli, podzespołów i części. Dotychczasowe opracowania branżowe (Polskie Normy) są nieprzydatne, gdyż nie uwzględniają bogatego słownictwa potocznego oraz postępu w meblarstwie. Niektóre nazwy np. wieniec górny, wieniec dolny wprowadzają w błąd. Wieniec może być tylko górny. Podobnie nie powinno być cokołu górnego.
Zauważyłem, że Niemcy też mają problem z odpowiednim nazwaniem mebla i często odnoszą się do języka angielskiego. I tak Sideboard to kredens (niski), Highboard, to kredens wysoki. Każde z tych słów może występować łącznie z dookreśleniem w języku niemieckim np. Sideboard mit Spiegel (…). Są słowa tylko w pisowni niemieckiej np. Buffet, czyli mebel dwuczęściowy (z nadstawką), Sammlervitrine, czyli przeszklona witryna do przechowywania np. książek, Schrankvitrine, czyli przeszklona witryna w formie szafy itd. Nazwać jednym słowem jakikolwiek mebel jest w języku polskim niezwykle trudno. Na zabudowę ściany Niemcy mają jedno słowo Wand, czyli ściana. Można spróbować nazwać meblościanka, ale to jest zbyt długie słowo. A może segment? Niemcy mają swoje słowa, które przejęliśmy na własny grunt: kredens, bufet, witryna, komoda, my nie mamy nic w zamian.
Proszę o rozwianie moich wątpliwości.
Serdecznie pozdrawiam
Janusz Gramse
Gniezno
