składnia

Znajdziesz tu różnorodne informacje o budowie zdania, o wymaganiach jego składników, o szyku wyrazów w zdaniu, o właściwych formach orzeczenia i jego miejscu w zdaniu, o skrótach składniowych, o zapożyczonych konstrukcjach.

  • biernik czy dopełniacz?
    7.03.2005
    7.03.2005
    Witam.
    Pytanie dotyczy odwiecznej wojny między dopełniaczem a biernikiem. Nakręcać zegarek – jasne. Nie nakręcać zegarka – jasne. A którego z przypadków powinniśmy użyć w wariancie następującym: „Nie ma potrzeby nakręcać zegarek” czy też „Nie ma potrzeby nakręcać zegarka”?
    Ukłony i pozdrowienia.
  • tu jest napisane
    28.02.2005
    28.02.2005
    Witam! Mam takie pytanko: jak się poprawnie mówi – „tu pisze” czy „tu jest napisane"? Dużo ludzi używa tej pierwszej formy. Bardzo dziękuję za odpowiedź, pozdrawiam!
  • jeździć za czymś
    24.02.2005
    24.02.2005
    Czy użyte w poniższym fragmencie wywiadu wyrażenie za czym jest poprawne? Jeśli nie, to jak należałoby spytać, żeby otrzymać taką odpowiedź?
    – Proszę opowiedzieć Czytelnikom, gdzie i za czym Pan Prezes peregrynował w styczniu?
    – Za chlebem, Panie redaktorze, za chlebem!
  • się
    22.02.2005
    22.02.2005
    Witam serdecznie,
    chciałabym dowiedzieć się, czy pytanie: „Jak pan / pani nazywa się?”, z zaimkiem zwrotnym się na końcu, jest niepoprawne. Czy dopuszczalny jest tylko szyk „Jak się pan / pani nazywa?”? Jeżeli tak, to czy są jakieś reguły, które określają pozycję tego zaimka przed czy za czasownikiem.
    Dziękuję i pozdrawiam.
  • tablica
    18.02.2005
    18.02.2005
    Szanowny Panie Profesorze!
    Napisałam w poleceniu ćwiczenia: „Na tablicach zamieszczonych poniżej liczba o najwyższej wartości znajduje się na środkowym miejscu”. Redaktor poprawił: „W tablicach …”. Bardzo proszę o odpowiedź, czy powinno być na czy w.
    Dziękuję i pozdrawiam,
    Anna
  • Dziadów część III
    18.02.2005
    18.02.2005
    Dzień dobry!
    Jestem pracownikiem archiwum filmowego TVP. Mój problem dotyczy tytułu nadanego programowi telewizyjnemu. Brzmi on tak: Adam Mickiewicz. Dziadów cz. III. Wielka Improwizacja Czy nie powinien brzmieć: Adam Mickiewicz. Dziady cz. III. Wielka Improwizacja? Jakie formy są dopuszczalne?
    Dziękuję za odpowiedź.
    Alicja Kałuska
  • naczynia – do czego czy na co?
    17.02.2005
    17.02.2005
    Witam. Jak jest poprawnie: naczynie na wodę czy naczynie do wody? Chodzi oczywiście o naczynie służące do przechowywania wody. Dziękuję i kłaniam się kapeluszem c[:-D
  • przyimki w nazwach lokali
    16.02.2005
    16.02.2005
    Szanowni Państwo!
    Jak prawidłowo odmieniać nazwy własne mające postać wyrażenia przyimkowego? „Idę na zakupy do U Mroza” czy „…do Mroza”? „Jerzy Pilch został nagrodzony za Pod Mocnym Aniołem” czy „…za Mocnego Anioła”? A jeśli restauracja nazywa się Pod Arkadami, to „Idę do Pod Arkadami” czy „Idę pod Arkady” („Pod Arkady”)?
    Serdecznie dziękuję za pomoc.
    Agnieszka Poźlewicz
  • szyk członów w konstrukcjach biernych
    14.02.2005
    14.02.2005
    1) „Książka jest oprawiona w skórę”, „Książka oprawiona jest w skórę”.
    2) „Dom zostanie zbudowany na skraju miasta”, „Dom zbudowany zostanie na skraju miasta”.
    Czy wszystkie te zdania są poprawne? Czy orzecznik może poprzedzać słowo posiłkowe?
  • na nic się (nie) zdało
    7.02.2005
    7.02.2005
    Jak poprawnie powiedzieć: coś na nic się nie zdało czy coś na nic się zdało?
  • komu czy dla kogo?
    7.02.2005
    7.02.2005
    Witam.
    Mam takie pytanie co do odmiany zdrobnień imion. O ile w przypadku Andrzej – Andrzejowi nie mam wątpliwości, o tyle nie wiem, która forma będzie poprawna w zdrobnieniu od Agnieszka: Aga – Adze czy bez odmiany Aga – dla Agi? A może obie?
    Pozdrawiam,
    Andrzej Kozakowski
  • modzić – modzony?
    2.02.2005
    2.02.2005
    W Wielkim słowniku ortograficzno-fleksyjnym J. Podrackiego (i tylko tam) uznana jest przechodniość czasownika modzić i występuje hasło modzony. Moja definicja modzić to ‘intensywnie myśleć nad czymś, szukać rozwiązania, robić plany’. Tak jak nie ma form myślony od myślenia ani kombinowany od kombinowania (jest taka forma, ale dla innego znaczenia czasownika kombinować), tak sądzę nie ma modzony (chyba, że jest jeszcze inne, „tajemne” znaczenie tego czasownika).
    Proszę o opinię w tej sprawie.
  • stwarzać szansę
    2.02.2005
    2.02.2005
    W jednej z reklam widnieje następujący tekst: „Biorąc udział w naszej akcji, stwarzasz szansę na sukces ludziom bezrobotnym i studentom”. Moje pytanie wynika z czystej ciekawości, gdyż tekst jest oczywiście komunikatywny, więc: stwarzasz szansę (komu? czemu?) – ludziom; czy też: stwarzasz szansę DLA (kogo? czego?) – ludzi? A może jeszcze inaczej: stwarzasz szansę na sukces dla ludzi? Która z tych form jest poprawna pod względem fleksji oraz frazeologii?
  • wpół do dziewiątej
    31.01.2005
    31.01.2005
    Problem dotyczy godziny. Czy przykładowo 8.30 to wpół do dziewiątej, w pół do dziewiątej czy pół do dziewiątej? Ostatniej z form zawsze używała moja polonistka i za każdym razem mnie ona raziła. Jak potocznie powiedzieć, że przyjdę o 8.30? „Przyjdę wpół/w pół/pół do dziewiątej’’ czy „Przyjdę o wpół/w pół/pół do dziewiątej’’?
  • z sobą czy ze sobą?
    31.01.2005
    31.01.2005
    Jak powinno się mówić i pisać: z sobą czy ze sobą? Słowniki mówią, że powinno być z sobą, natomiast mówi się i pisze przeważnie ze sobą (m.in. w odpowiedziach w Poradni). Dziękuję i pozdrawiam.
  • podwójna negacja
    28.01.2005
    28.01.2005
    Witam,
    mam następujący problem. Czy stwierdzenie nic nie robić jest podwójnym zaprzeczeniem i nie oznacza robić wszystko? I czy prawidłowe nie byłoby stwierdzenie robić nic albo nie robić wszystkiego?
    Pozdrawiam.
  • liczyć coś czy składać się z czegoś?
    27.01.2005
    27.01.2005
    „Rodzina składa się z siedmiu osób”, „Rodzina liczy siedem osób” – które zdanie jest lepsze? Dlaczego?
    Będę wdzięczna za odpowiedź.
    Halina
  • chodzić na nóżkach
    24.01.2005
    24.01.2005
    Małe dziecko uczy się chodzić. Jak zachęcać: nie na czworaka (czworakach), tylko na nóżkach, po nóżkach, nóżkami – bo pieszo to przeciwieństwo do wózkiem lub w wózku. Proszę o komentarz do tych form.
    P.K.
  • adres do korespondencji
    21.01.2005
    21.01.2005
    Dzień dobry, proszę o odpowiedź, która forma jest poprawna: adres do korespondencji czy adres dla korespondencji. A może obu używa się wymiennie?
    Dziękuję.
  • atuty
    12.01.2005
    12.01.2005
    Dzień dobry, mam pytanie dotyczące słowa atuty. Zapewne niepoprawne jest użycie sformułowania „Dodajemy atuty (-ów?)”. Wobec tego, co można „zrobić z atutami”, żeby krótko powiedzieć, że robimy coś, co sprawia, że dzięki nam masz w ręku wyjątkowe atuty (np. kształcimy w wyjątkowy sposób).
    Dziękuję za odpowiedź.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego