składnia

Znajdziesz tu różnorodne informacje o budowie zdania, o wymaganiach jego składników, o szyku wyrazów w zdaniu, o właściwych formach orzeczenia i jego miejscu w zdaniu, o skrótach składniowych, o zapożyczonych konstrukcjach.

  • wara
    14.07.2003
    14.07.2003
    Pytanie dotyczy wyrazu wara. Proszę mi odpowiedzieć, czy to jest rzeczownik, czy czasownik? Nie mogę tego znaleźc w żadnym słowniku.
    Za odpowiedź dziekuję.
    Jakub
  • Targ Rybny
    11.07.2003
    11.07.2003
    Bardzo proszę o informację, która z wersji jest poprawna: „Mieści się przy Targu Rybnym” czy „Mieści się na Targu Rybnym”?
    Pozdrawiam.
  • w sezonie czy podczas sezonu?
    8.07.2003
    8.07.2003
    Często można się spotkać ze sformułowaniami: podczas sezonu, podczas weekendu, podczas świąt itp. Czy są one poprawne, czy też należałoby mówić (i pisać): w sezonie, w weekend, w święta?
  • wstydzić się
    8.07.2003
    8.07.2003
    Czy można się wstydzić wobec kogoś i wstydzić się za swoje zachowanie? Niestety w próbce korpusu nie znalazłam odpowiednich przykładów.
    Dziękuję
    AG
  • Jak się nazywasz?
    2.07.2003
    2.07.2003
    Witam,
    Chciałbym się dowiedzieć, jak prawidłowo powinno odpowiedzieć się na pytanie „Jak się nazywasz?”. Od wielu lat uważałem, że na tak zadane pytanie odpowiada się nazwiskiem lub naraz imieniem i nazwiskiem. Jednak Państwa słownik tłumaczy wyraz nazywać w następujący sposób: „mieć, nosić jakieś imię, nazwisko; mieć na imię: Nazywa się Teodor”. Czy zatem można na to pytanie odpowiedzieć „Nazywam się Paweł”?
  • jeszcze raz na Litwę
    30.06.2003
    30.06.2003
    Od dawna nurtuje mnie pytanie, jak powinno się poprawnie wyrazić zamiar wyjazdu: do Litwy, Łotwy, Słowacji, Ukrainy czy też – jak to się powszechnie używa – na Litwę, Łotwę itd. Podobnie w wyrażeniach „Byłam w Litwie (Ukrainie)” czy też „…na Litwie (Ukrainie)”? Podejrzewam, że te drugie formy, najczęściej używane, biorą się jeszcze z czasów, kiedy nie były to samodzielne państwa i jechało się na Ukrainę tak jak na Mazury.
    Proszę o wskazanie mi poprawnych form. Pozdrawiam.
  • potrzebować
    27.06.2003
    27.06.2003
    Jak powinno się mówic: „Potrzebuję słownika” czy „Potrzebuję słownik”?
  • bronić
    26.06.2003
    26.06.2003
    Broni ją czy broni jej prawnik? Dopełniacz czy biernik? Czy też obie formy są prawidłowe?
  • z polecenia czy na polecenie?
    26.06.2003
    26.06.2003
    Z polecenia dyżurnego czy na polecenie dyżurnego – która pisowania jest poprawna?
  • Wydawał się być…
    26.06.2003
    26.06.2003
    „Wydawał się kontynuatorem…” czy „Wydawał się być kontynuatorem…”? Czasownik wydawać się w połączeniu z przymiotnikiem (np. „Wydawał się gruby”) nie potrzebuje być, ale co z rzeczownikiem? Tu jest chyba konieczne być – inaczej brzmi dziwnie. Proszę rozstrzygnąć tę kwestię. Słownik poprawnej polszczyzny PWN odnosi się tylko do użycia tego czasownika z przymiotnikmami, nie mówiąc nic o rzeczownikach i przez to sugerując, iż tak samo powinno być z rzeczownikami – tj. bez być. Mnie się jednak nie chce wierzyć, iżby miało to być błędne, gdyż wyczucie językowe większości osób, które o to pytałem, jednogłośnie wskazuje na być. Będę wdzięczny za pomoc.
  • powód
    25.06.2003
    25.06.2003
    Dzień dobry!
    Mam pytanie dotyczące wyrażenia z powodu i konstrukcji analogicznych. Wiadomo – co potwierdza SPP – że piszemy i mówimy np. „Nie przyszedłem z powodu choroby”. Jeśli jednak wyraz powód zastąpimy w zdaniu podrzędnym wyrazem który, to należy użyć przyimka z czy dla, np. „Powodem, dla którego którego nie przyszedłem, była choroba” czy może „Powodem, z którego nie przyszedłem, była choroba”? Skoro mówimy z powodu, a nie dla powodu, poprawniejsze wydaje się zdanie drugie, a jednak takich konstrukcji się nie spotyka. Proszę o rozwianie moich wątpliwości: która wersja i z jakiego powodu jest poprawna?
  • spełniać rolę
    24.06.2003
    24.06.2003
    Czy można spełniać rolę?
  • wielką (dużą) literą czy z wielkiej (dużej) litery?
    16.06.2003
    16.06.2003
    Witam!
    Chciałbym zapytać, czy mówi się, że dany wyraz pisze się z wielkiej czy dużej litery.
  • na obszarze czy w obszarze?
    12.06.2003
    12.06.2003
    Czy można mówić w obszarze zamiast na obszarze? Od kilku lat słyszę, że „Sprawa leży w obszarze gospodarki”, „W tym obszarze rząd nie odnosi sukcesów”, a mnie się wydaje, że coś się dzieje na obszarze albo w przestrzeni. Ale może niepotrzebnie się tym przejmuję.
  • starzenie (się) skóry
    6.06.2003
    6.06.2003
    Czy należy mówić o starzeniu się skóry, czy o starzeniu skóry? Pytanie odnosi się też do wysuszania się skóry etc. Czy dopuszczalna jest tylko forma z się, czy też zaimek zwrotny zmienia jedynie sens? Np. starzenie się skóry oznacza jej starzenie się samoistne, a starzenie skóry to starzenie wynikłe z przyczyn zewnętrznych (wiatr, klimatyzacja etc.).
    Pozdrawiam
  • za opłatą czy za opłatę?
    6.06.2003
    6.06.2003
    Dzień dobry!
    Która forma jest poprawna: za dodatkową opłatę czy za dodatkową opłatą? Znalazłam wprawdzie w Poradni odpowiedź na podobne pytanie, jednak w Słowniku poprawnej polszczyzny pod redakcją Andrzeja Markowskiego jest przykład: „Za dodatkową opłatę (nie: za dodatkową opłatą) obiecywał im szybkie wykonanie pracy”. A jaką formę przyjąć w zdaniu „Za dodatkową opłatę (opłatą?) można zabrać jedną sztukę bagażu”.
    Pozdrawiam, AW
  • podziękowanie
    5.06.2003
    5.06.2003
    Szanowni Państwo
    Mam w podręczniku polecenie: „Napisz podziękowanie dla kogoś, kto pomógł ci w podjęciu ważnej decyzji”. Powinno być: podziękowania dla kogoś czy podziękowania komuś?
    Będę wdzięczna za pomoc,
    Jolanta Stecewicz
  • mimo to czy mimo tego?
    5.06.2003
    5.06.2003
    Kiedy pisać MIMO TO, a kiedy MIMO TEGO?
  • w górę czy do góry?
    30.05.2003
    30.05.2003
    Która forma jest poprawna: rzucać w górę czy rzucać do góry?
    Dziękuję
    P.
  • dotykać – czego czy co?
    29.05.2003
    29.05.2003
    Dotykał jej czy ? Będąc w kinie na filmie, spotkałam się z tłumaczeniem: „Dotykał jej”. Pomyślałam, że to błąd tłumacza, gdyż wydawało mi się, że to zdanie powinno brzmieć „Dotykał ją”. Jednak po powrocie do domu sprawdziłam w Słowniku poprawnej polszczyzny i okazało się, że „ktoś, coś dotyka czegoś (nie: coś)”. Przypuszczam, że w przypadku zdania z rzeczownikiem, np. „Dotykał piłki”, nie zastanawiałabym się nad tym, jednak w przypadku zaimka osobowego nie mam pewności, czy taka forma jest poprawna, bo jednak cały czas mnie razi i wydaje trochę nienaturalną. Przy konstrukcji „Dotykał jej” mam wrażenie, jakby brakowało jeszcze jednego wyrazu, np. „Dotykał jej włosów”. Może moje wątpliwości są spowodowane tym, że w większości przypadków taka forma występuje w zdaniach przeczących, np. „Nie drażnił jej”, ale „Drażnił ją”. Dziękuję za odpowiedź,
    Pozdrawiam
    Beata Janczak
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego