składnia

Znajdziesz tu różnorodne informacje o budowie zdania, o wymaganiach jego składników, o szyku wyrazów w zdaniu, o właściwych formach orzeczenia i jego miejscu w zdaniu, o skrótach składniowych, o zapożyczonych konstrukcjach.

  • orzecznik przymiotnikowy
    9.05.2003
    9.05.2003
    Droga Poradnio,
    moje pytanie dotyczy czasownika okazać się. Czy zapytamy, że ktoś okazał się jakimś czy jakiś, a może jest to zależne od kontekstu zdania? Jak zatem będzie poprawnie brzmiało zdanie: „Okazaliście się najdzielniejsi z obywateli” czy „Okazaliście się najdzielniejszymi z obywateli”? Osobiście optuję za drugą wersją, ale może się mylę? Dziękuję za odpowiedź.
  • Czerwony Kapturek
    9.05.2003
    9.05.2003
    Spotkałem się z tłumaczeniem „Czerwony Kapturek poszła”. Czy to jest taka sama hiperpoprawność jak „SLD zrezygnowała”, jak powiedział kiedyś premier Buzek, czy może rewizja starych błędów?
  • większy lub równy
    8.05.2003
    8.05.2003
    „Większy lub równy od wartości X”? „Większy lub równy wartości X”? Wiem, że jedno i drugie jest „niepoprawne”, ale z matematycznego punktu widzenia taka sytuacja jest całkiem normalna. Pierwszą formę od razu zakwalifikowałam jako błędną. Drugą chyba można (trzeba?) zaakceptować?
  • za ile czy po ile?
    8.05.2003
    8.05.2003
    Czy poprawna jest forma za ile? „Kupiłam bilet za 2 zł”. „Kupiłam dwa bilety za 2 zł”. Sama często używam tego zwrotu zamiast mówić: po ile. Czy jest to błąd?
  • Kopciuszek
    7.05.2003
    7.05.2003
    Proszę o odpowiedź, jaki rodzaj ma wyraz kopciuszek. Zastanowiło mnie też, czemu Kopciuszek (postać literacka) ma rodzaj męski.
    Pozdrawiam,
    Piotr
  • samochód Opel Corsa
    6.05.2003
    6.05.2003
    Szanowni Państwo,
    Nie mogę znaleźć w udzielonych odpowiedziach rozwiązania następującego problemu. Które z następujących zdań będzie poprawne w oficjalnym języku pisanym (zdania są czysto hipotetyczne)?
    1. Zakład produkuje części do Opla Corsy.
    2. Zakład produkuje części do samochodu Opel Corsa.
    3. Zakład produkuje części do samochodu Opla Corsy.
    Innymi słowy, czy poprawne jest używanie formy samochód Opel, a jeżeli tak, to czy drugi człon powinien się wówczas odmieniać przez przypadki? („Jeżdżę samochodem Honda” czy „Jeżdżę samochodem Hondą”?, bo w tym przypadku zdanie „Jeżdżę Hondą” może być bez kontekstu niejasne – Honda robi również motocykle).
    Dziękuję uprzejmie.
  • kebab
    5.05.2003
    5.05.2003
    Jak brzmi biernik rzeczownika kebab? Często słyszę zwrot zjeść kebaba, ale skoro dopełniacz to kebabu, czy nie należałoby raczej mówić zjeść kebab?
  • Myszka Miki
    5.05.2003
    5.05.2003
    Kwestia prosta jak kreskówka: Myszka Miki. Jak odmieniamy poszczególne człony nazwy – w rodzaju męskim czy żeńskim? Myszka powiedział czy powiedziała? Bo Miki oczwiście powiedział. Ale w takim razie Myszka Miki powiedziała czy powiedział? Myszka Malloy z Żegnaj Laleczko Chandlera tradycyjnie jest rodzaju męskiego, ale to bez wątpienia mężczyzna (słusznej postury zresztą). Czy to samo można odnieść do kreskówki?
  • stoisko
    28.04.2003
    28.04.2003
    Szanowni Państwo,
    chciałam się dowiedzieć, która forma jest najbardziej poprawna: autor będzie podpisywał swoje książki przy stoisku, na stoisku czy w stoisku wydawnictwa X? Spotkałam się ze wszystkimi tymi wariantami.
    Dziękuję.
  • komplementarny
    23.04.2003
    23.04.2003
    Szanowni Państwo,
    nie jestem pewna czy powinno się mówić: komplementarny wobec czegoś czy też komplementarny z czymś. Czy mogliby Państwo rozwiać moje wątpliwości?
    Bardzo dziękuję.
  • nazwisko
    11.04.2003
    11.04.2003
    Czy poprawna jest forma pytania: „Jak masz na nazwisko?”. Inny słownik języka polskiego PWN dopuszcza taki zwrot, natomiast prof. A. Markowski uważa go za niepoprawny.
    Z poważaniem.
    Natalia Celer
  • emotikon
    10.04.2003
    10.04.2003
    Witam,
    mam pytanie dotyczące popularnych w internetowych czatach emotikonów, czyli bardziej po polsku „buziek”. Rzeczownik ten występuje przeważnie w liczbie mnogiej: emotikony. Jakiego jednak jest rodzaju?
    Pozdrawiam
    Wojciech Trzcionkowski
  • Węgry
    7.04.2003
    7.04.2003
    Które wyrażenie jest poprawne: w komunistycznych Węgrzech czy na komunistycznych Węgrzech?
    Pozdrawiam
    Lidia Kozłowska
  • sterować
    7.04.2003
    7.04.2003
    Szanowni Państwo,
    w technice często się mówi o sterowaniu w znaczeniu regulacji. We wcześniejszych wydaniach Słownika poprawnej polszczyzny rozróżniano oba znaczenia sterowania, nadając różne przypadki gramatyczne obiektom sterowania. Gdy była mowa o kierowaniu, sterowało się czymś (kimś), gdy zaś chodziło o regulację, sterowane było coś. Obecna reguła językowa w obu znaczeniach wyrazu narzuca tylko zastosowanie narzędnika. Czy w takim razie poprawne są tylko wyrażenia sterowanie silnikiem bądź układ sterowania silnikiem?
    Z poważaniem
    Tomasz Litwiniuk
  • pisać
    4.04.2003
    4.04.2003
    Czy obie formy są poprawne: pisze i jest napisane?
  • zajęcia
    1.04.2003
    1.04.2003
    Rzeczownik zajęcia w znaczeniu 'wykłady, ćwiczenia etc.' nie ma liczby mnogiej. Moje pytanie dotyczy jednak tego, czy można używać tego rzeczownika z liczebnikami – np. pięć zajęć, na piątych zajęciach, za pięć zajęć itp.
    Pozdrawiam, S.Z.
  • słuchać i odsłuchać
    1.04.2003
    1.04.2003
    Proszę państwa! Czy odsłuchać ma taką samą łączliwość jak słuchać? Słuchać (tej) kasety, ale czy odsłuchać nagrania czy nagrań?
  • witryna – raz jeszcze
    28.03.2003
    28.03.2003
    Szanowni Państwo,
    serdecznie dziękuję za wyjaśnienie dotyczące terminu witryna internetowa (załączam je poniżej). Przyznam jednak, że nadal mam wątpliwości. Przecież nie powiemy internauci goszczący w witrynie, wizyta w witrynie?? Witryny sklepowe można wszak tylko oglądać, a z witrynami internetowymi robimy jeszcze inne rzeczy – wchodzimy na nie, odwiedzamy je, powracamy na nie, gościmy na nich, poruszamy się po nich, dokonujemy na nich wizyt. Wydaje mi sie, że kontekst, w jakim jest używane pojęcie witryna internetowa, jest zupełnie inny od tego, w jakim używamy wyrażenia witryna sklepowa, zatem przenoszenie zasad językowych dotyczących pierwowzoru chyba nie sprawdza się… Bardzo proszę o wyjaśnienie moich wątpliwości.
    Dziękuję i życzę miłego weekendu!
    Monika Niemirowska
    Szanowni Państwo,
    zauważyłam, że odpowiadając na pytania internautów, używają Państwo formy w witrynie internetowej, a nie na witrynie (w internetowej witrynie Ministerstwa Sprawiedliwości, w internetowej witrynie tyskiego urzędu miasta itd.). Tymczasem forma używana powszechnie przez samych internautów to na witrynie. Czy uznaliby ją Państwo za poprawną?
    Z góry serdecznie dziekuję za odpowiedź,
    Monika

    Myślę, że użycie metaforyczne powinno mieć oparcie w użyciu doslownym. Towar leży na wystawie sklepowej, ale w witrynie sklepu, nie na witrynie. Jest to logiczne, bo witryna to sklepowe okno, a internetowa witryna to też rodzaj okna, przez które internauci zaglądają do jakiejś firmy lub instytucji.
    - Mirosław Bańko
  • na uniwersytecie czy w uniwersytecie?
    27.03.2003
    27.03.2003
    Szanowni Państwo,
    Chciałabym zapytać o poprawność zapisu: studiować/ pracować na uniwersytecie czy w uniwersytecie?
    Z poważaniem
    Elżbieta Kossarzecka
  • ci czy te?
    25.03.2003
    25.03.2003
    Mam pytanie dotyczace odmiany skrótu nazwy stanowiska promocjant. Otóż w firmie mówimy na promocjanta prom. Czy należałoby mówić w l.mn. promy, czy też raczej promowie? Z jakich zasad gramatyki dany sposób odmiany (promy bądź promowie) wynika?
    Serdecznie pozrawiam

    Ewa Tomaszewicz
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego