składnia

Znajdziesz tu różnorodne informacje o budowie zdania, o wymaganiach jego składników, o szyku wyrazów w zdaniu, o właściwych formach orzeczenia i jego miejscu w zdaniu, o skrótach składniowych, o zapożyczonych konstrukcjach.

  • Słucham pani
    24.04.2009
    24.04.2009
    Dzień dobry.
    Pracuję w niewielkiej firmie handlowej, w której rozmowy telefoniczne z klientami są na porządku dziennym. Jeden z moich biurowych kolegów notorycznie (z uporem maniaka), przy okazji rozmów telefonicznych powtarza „Słucham pani”. Czy taka forma jest poprawna?
    Pozdrawiam
    Diana Furman
  • p.o.
    20.04.2009
    20.04.2009
    Jak powinno się adresować pisma urzędowe (nagłówek):
    p.o. Dyrektora Departamentu X
    Pan Jan Kowalski

    czy też
    p.o. Dyrektor Departamentu
    Pan Jan Kowalski

    Wzbudza to u mnie w pracy gorące polemiki, dlatego będę wdzięczna za udzielenie odpowiedzi.
    Joanna Leśniewska
  • rodzaj i liczba skrótowców
    13.04.2009
    13.04.2009
    Dzień dobry.
    Według Uniwersalnego słownika języka polskiego skrótowce UW (Uniwersytet Warszawski), UG (Uniwersytet Gdański) są dwurodzajowe (męski, nijaki), zaś wg Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny tylko rodzaju męskiego. Jakimi rozstrzygnięciach się kierować (też w przypakdu innych wątpliwości)?
    Aleksander Durkiewicz, student UG.
  • za pomocą której, na podstawie którego itp.
    9.04.2009
    9.04.2009
    Witam Państwa!
    Mam pytanie dotyczące wyrażeń przyimkowych tworzonych z zaimkiem który. Otóż SPP zabrania przestawiać ich szyku, wyjąwszy takie wyrażenia, jak: za pomocą, na podstawie, na mocy, w braku, w razie. Czy to naprawdę są wszystkie możliwe przypadki? Co np. z wyrażeniem w ciągu którego? Czy należy pisać np. „Żyjemy w okresie, w którego ciągu (…)”?! Albo – zgodnie z SPP – możemy pisać „Nowelizacja, na mocy której (…)”, ale nie wolno już „Nowelizacja, mocą której (…)”?
  • rodzaj gramatyczny skrótowców
    2.04.2009
    2.04.2009
    Dzień dobry,
    chciałabym się dowiedzieć, jaką formę (chodzi mi o rodzaj) czasownika należy stosować po skrócie. Czy należy używać czasownika zgodnego z pełną nazwą, czy np. czasownika rodzaju nijakiego? Dokładniej mam na myśli takie przypadki (przykładowe) „USA są…” (jako że rozwinięcie to Stany Zjednoczone) czy „USA jest…” i podobnie np. „PPS wydało…” czy „PPS wydała…” (jako Polska Partia Socjalistyczna)?
    Byłabym wdzięczna za odpowiedź.
  • dwa tysiące złotych
    1.04.2009
    1.04.2009
    Witam!
    Chciałbym zapytać, która z tych form jest poprawna i dlaczego:
    1. Dwa tysiące złotych czeka na zwycięzcę.
    2. Dwa tysiące złotych czekają na zwycięzcę.
    Dziekuję i pozdrawiam,
    Jacek
  • dwa wąsy
    24.03.2009
    24.03.2009
    Szanowna Redakcjo,
    w jednej z książek p. Nagajowej jest zamieszczona rozmowa uczniów na boisku podczas przerwy. Pozwolę sobie ją przytoczyć:
    – Ty!
    - No co?
    - Zobacz…
    - No i co?
    - Ale zobacz, taki jakiś inny.
    - Jaki inny? Jaki inny? Zwykły.
    - O zwykły!? Ma osiem nóg!
    - Pokaż!… Idź, głupi, osiem! Sześć i dwa wąsy.

    Moje pytanie dotyczy owych wąsów. Rozmówcy widzą chyba jakieś zwierzątko. Czy dodanie wyrazu dwa jest prawidłowe?
    Z poważaniem
    Barbara S.
  • atakować i kontratakować
    21.03.2009
    21.03.2009
    Dzień dobry,
    czy czasownik kontratakować może mieć jakiekolwiek dopełnienie? Jeśli nie, to dlaczego? Pytam, gdyż napisawszy tytuł: „TomTom kontratakuje Microsoft”, usłyszałem zarzut, iż czasownik kontratakować nie może mieć dopełnienia. Osobiście nie widzę jednak żadnych formalnych przeszkód, żeby pan Kowalski mógł kontratakować pana Iksińskiego. Wszak pan Iksiński pana Kowalskiego atakować może. Dlaczego więc czasownik kontratakować miałby mieć inną łączliwość niż atakować?
    Bartomir
  • imiesłów przysłówkowy
    18.03.2009
    18.03.2009
    Witam!
    Pisząc pracę magisterską, natrafiłem na następujący problem: czy zdanie „Następnie, korzystając z tego opisu, tworzony jest model procesu” jest poprawne gramatycznie?
    Pozdrawiam
    Andrzej
  • nazwisko autora nad artykułem
    16.03.2009
    16.03.2009
    Szanowna Redakcjo,
    proszę o pomoc w ustaleniu prawidłowej formy wyrazów w informacji podawanej przez autora np. nad artykułem w czasopiśmie: Anna Kowalska, nauczyciel/nauczycielka przedszkola/w przedszkolu (lub szkoły/w szkole). Do mnie bardziej przemawia forma z przyimkiem, ponieważ forma bez niego nasuwa skojarzenia, że nauczyciel uczy szkołę.
    Z poważaniem
    Ania
  • Jak odróznić biernik od dopełniacza?
    15.03.2009
    15.03.2009
    Bardzo proszę o pomoc w sprawie naszej deklinacji. W jaki sposób odróżnić biernik od dopełniacza (oczywiście chodzi mi o formy synkretyczne)? Potrafię to zrobić na poziomie składni, a jak tego dokonać na poziomie leksemu?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • powiedzieć – komu czy dla kogo?
    7.03.2009
    7.03.2009
    Witam,
    czy w artykule prasowym z wypowiedzią jakiejś osoby można użyć następującego sformułowania: „Bardzo cieszę się, że wygraliśmy – powiedział dla Przeglądu Sportowego Marek Kowalski”. Moje wątpliwości są związanie ze słowami powiedział dla Przeglądu Sportowego. Czy można powiedzieć coś dla kogoś? Czy można tylko powiedzieć powiedział Przeglądowi Sportowemu lub powiedział w wywiadzie dla Przeglądu Sportowego?
  • latem, czyli w lecie
    4.03.2009
    4.03.2009
    Dzień dobry Państwu!
    Dzieci zaskoczyły mnie, poprawiając moją wypowiedź. Twierdzą, że na lekcjach polskiego nauczycielka nie pozwala używać zwrotów w zimie, w lecie, bo są niepoprawne. Mnie rażą często używane przez dzieci w lato, w zimę, ale zawsze uważałam, że można mówić zimą / w zimie, wiosną / na wiosnę, latem / w lecie, jesienią / ???. Każdy z tych dwóch wariantów ma dla mnie nieco inne zabarwienie stylistyczne. Kto ma rację?
    Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.
  • konstrukcje z liczebnikami
    4.03.2009
    4.03.2009
    Czy norma dopuszcza wyrażenia dziesięć przykazań, dwoje rąk, trzech ludzi?
  • kogo czy czyje?
    25.02.2009
    25.02.2009
    Szanowni Państwo,
    uprzejmnie proszę o wyjaśnienie, czy pytania typu: „Kogo to jest rower (bluzka, pies itd.)?” są poprawne. Tak się mówi w rodzinie mojego męża. U mnie zawsze mówiono: „Czyj to jest rower?” i tylko taka forma wydaje mi się być poprawną.
    Bardzo dziękuję za odpowiedź.
    Anna Mech
  • posiadać
    23.02.2009
    23.02.2009
    Czy można napisać, że ktoś posiada problem? Chodzi mi o słowo posiada.
  • zabójstwo Krzysztofa Olewnika
    15.02.2009
    15.02.2009
    Czy zdanie Zabójstwo Krzysztofa Olewnika jest dwuznaczne?
  • konflikt racji
    15.02.2009
    15.02.2009
    Szanowni Państwo,
    uprzejmie proszę o wyjaśnienie, czy poprawne jest wyrażenie na Samodzielnym Stanowisku Pracy, czy w Samodzielnym Stanowisku Pracy (analogicznie jak np. w Wydziale Geodezji) – w przypadku, gdy Samodzielne Stanowisko Pracy jest nazwą komórki organizacyjnej, a nie pojedynczego stanowiska pracy (np. inspektor, referent).
    Z poważaniem
    Anna Chwasta
  • każde z nich
    13.02.2009
    13.02.2009
    W jednym z moich tekstów napisałem: „Odwrócili się do siebie i każde z nich skierowało wzrok…”. I spostrzegłem, że piszę o parze (mężczyźnie i kobiecie), a zaimek każde jest rodzaju nijakiego. Czy moje zdanie jest gramatycznie niepoprawne? W Poradni znalazłem zapytanie tyczące innego problemu, ale z podobnym użyciem słowa każde. Nie zostało to uznane za błąd. Czy rzeczywiście nie ma błędu? „Kowalska wychodzi za Nowaka i każde pozostaje przy swoim nazwisku”?
  • na czy w?
    2.02.2009
    2.02.2009
    Szanowni Państwo!
    Zastanawiam się, które ze zwrotów są prawidłowe: w jadalni czy na jadalni, w sali czy na sali (gimnastycznej, terapeutycznej)? Od czego zależy czy mamy użyć w czy na? Dlaczego mówimy, że jesteśmy na poczcie (nie w poczcie), na uczelni (nie w uczelni), ale w banku, w urzędzie skarbowym (nie na banku, na urzędzie)?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego