słownictwo

  • Neosemantyzm wspierać

    12.05.2023
    12.05.2023

    Ostatnio niezwykle często spotykam się z pojęciem "wspierania" w branży IT. Mowa o zdaniach w stylu "Nasza aplikacja wspiera język polski", "nie wspieramy tej funkcjonalności" lub "ta funkcja jest wspierana w nowszej wersji oprogramowania". SJP podaje, że "wspierać" to "pomagać" lub "podpierać". Nigdzie nie znalazłem definicji wsparcia jako synonimu dla 'obsługuje'. Czy takie (bardzo powszechne w branży IT) użycie tego słowa jest poprawne?

  • Nazwy tatrzańskich hal i przełęczy – raz jeszcze

    12.05.2023
    12.05.2023

    Dzień dobry! Mam wątpliwości w kwestii hal. Otóż co zrobić, kiedy obok siebie pojawiają się np. Hala Lipowska i hala Rysianka (trasa: Hala Lipowska – hala Rysianka)? W przewodnikach (na mapach, pieczątkach itp.) mamy zapis dużymi literami. Myślę, że ta kwestia budzi nie tylko moje wątpliwości. W Poradni PWN znalazłam taką odpowiedź prof. Bańki (dotyczącą pisowni nazw tatrzańskich): „Zasady ortografii pozwalają we wszystkich wymienionych nazwach używać małej litery, tzn. pisać hala, wąwóz, dolina, traktując te wyrazy jako określenia gatunkowe. Zwyczaj językowy może być jednak inny i jeśli jest poparty autorytetem znaczących lub odpowiednio licznych publikacji, to należy mu dać pierwszeństwo” (https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/nazwy-tatrzanskie;14842.html). Czy zatem błędem będzie pójście za wieloletnią tradycją wydawnictw górskich (oraz autorytetami takimi jak choćby Władysław Krygowski) i napisanie Hala Rysianka? Tym bardziej, że w praktyce ten drugi człon jest odmieniany: Byłem na Hali Rysiance. Kwestia 2: przełęcz. Oczywiście, przełęcz Krowiarki, ale Przełęcz Salmopolska; a co z PRZEŁĘCZĄ pod Tarnicą? Analogicznie do Przełęczy pod Chłopkiem słownik każe pisać Przełęcz pod Tarnicą. Czyli traktujemy to jako nazwę własną, a nie jako lokalizację (przełęcz bez nazwy, znajdująca się pod Tarnicą)? Czy w takim razie napiszemy również Przełęcz między Szczelińcami?

    Z poważaniem BT

  • custom

    10.05.2023
    10.05.2023

    W świecie motocyklistów używa się pojęcia "custom". Czy w poświęconej motoryzacji książce można odmieniać to pojęcie (jeździł customem?).

    Z góry dziękuję

    D.

  • maławy

    9.05.2023
    9.05.2023

    Czy istnieje słowo „maławy”. Wydawało mi się, że tak, ale SJP PWN go nie odnotowuje, a Word go podkreśla. W naszym domowym idiolekcie maławy to „lekko za mały”. Zastanawiam się, czy mogę napisać tak w książce.

    Z góry dziękuję

    D.

  • za jakiś okres

    9.05.2023
    9.05.2023

    Szanowni Państwo!

    Chciałbym spytać, czy poprawna jest forma „dane za+(tutaj miesiąc lub inny odcinek czasu)”. Np. w Polityce znalazłem takie zdanie: „Za czerwiec nie mamy jeszcze danych, ale wyraźnie widać, że od stycznia do maja tego roku na mydło Polacy przeznaczali już znacznie mniej niż rok wcześniej”.

    Dane nie powinny być z czerwca albo w czerwcu? Sprawdziłem w wyszukiwarce PWN-u i widzę, że taka forma pojawiała się już co najmniej w latach dziewięćdziesiątych. Szczerze mówiąc, nie mam przeciw jej użyciu żadnego argumentu, jedynie odczucie, że nie jest ona poprawna, że jest jakaś taka nienaturalna.


    Z poważaniem

    wielki fan poradni

  • Przeciwieństwo aspołeczności

    9.05.2023
    9.05.2023

    Jaki mógłby być antonim słowa „aspołeczny”? Człowiek normalny, niestroniący od innych jest...

    Z góry dziękuję

    Dorota

  • pójść/sięgnąć/skoczyć po rozum do głowy

    8.05.2023
    8.05.2023

    Jaki obraz tak naprawdę przywołuje idiom „pójść po rozum do głowy”? Czy chodzi o to, że ktoś poszedł do głowy, bo tam jest rozum, czy że poszedł (gdzieś tam, nie wiadomo gdzie) po „rozum do głowy”?

    R. Ziemkiewicz napisał gdzieś tak: „Może ktoś tam poszedł po rozum do głowy (albo gdzie tam go zostawili)”, czyli chyba rozumie to w pierwszym sensie, ale mnie się wydaje, że powiedzenie odwołuje się do tego drugiego.

    Dziękuję za naświetlenie sprawy.


  • tarnogórski, tarnogórzanin

    8.05.2023
    8.05.2023

    Szanowni państwo,

    jestem mieszkańcem Tarnowskich Gór, a więc tarnogórzaninem. Moje pytanie brzmi, dlaczego „tarnogórzaninem”, a nie „tarnowskogórzaninem” albo „tarnowsko górzaninem”? Podobnie sprawa wygląda z przymiotnikiem „tarnogórski”.

    Pozdrawiam,

    Jakub C.

  • wyborowy

    8.05.2023
    8.05.2023

    Szanowni Państwo,

    proszę o etymologię (mapę znaczeń, synonimów, skojarzeń) i historię słowa wyborowa.

    Pozdrawiam

    Gosia

  • chwycić za chabety

    7.05.2023
    7.05.2023

    Szanowni Państwo,

    jedni mówią, że można kogoś chwycić/złapać/wziąć/wyciągnąć „za bety”, inni zaś, że „za chabety”. Która z tych wersji pojawiła się w języku polskim wcześniej i którą uznaliby Państwo za wzorcową?

  • pijany w dym

    7.05.2023
    7.05.2023

    Szanowni Eksperci,

    moje pytanie dotyczy związku frazeologicznego „pijany w siwy dym”. Najstarszym znalezionym przeze mnie tekstem, w którym występuje, jest wiersz Jacka Kaczmarskiego „Pejzaż z szubienicą” z 1978 r., jednak większość przykładów użycia pochodzi chyba z XXI wieku (R. M. Groński, Jacek Piekara, książka W. Grossmana „Życie i los” w tłumaczeniu Jerzego Czecha). Czy ten frazeologizm nie został przypadkiem utworzony przez samego Kaczmarskiego? Jeśli nie, to jakie jest jego pochodzenie?

  • banda

    6.05.2023
    6.05.2023

    Dzień dobry,

    jakim zapożyczeniem jest leksem banda (fonetycznym, morfologicznym czy kalką), w którym wieku wyraz ten wszedł do języka polskiego i czy jego znaczenie się nie zmieniło?

  • góra i dół

    6.05.2023
    6.05.2023

    Dzień dobry! Nurtuje mnie pytanie co było pierwsze – góra czy góra? Czy słowo to najpierw opisywało formację terenu, czy kierunek orientacji? Podobnie można się zastanawiać czy dół – dziura w ziemi, czy dół – kierunek uzyskał swe znaczenie wcześniej?

  • Zagadkowy cywił

    6.05.2023
    6.05.2023

    Szanowni Eksperci,

    Julian Tuwim w wierszu z 1936 r. „Gwiżdżąc sobie a muzom na ulicy poeta rozmyśla o kompetencjach władzy” użył kilkakrotnie wyrazu cywił zamiast spodziewanego cywil (np. „Cywił ci ja, cywił, / Piękna to pozycja, / Dla mnie nie jest żandarm, / Dla mnie jest policja!”). Czy taki zapis to inwencja poety, czy też faktycznie istniała kiedyś taka oboczność? Nie znalazłem wyrazu cywił w żadnym ze znanych mi słowników.

    Z wyrazami szacunku

    Piotr Albin Michałowski

  • Oksymoron (?)

    5.05.2023
    5.05.2023

    Dzień dobry, czy określenie "ostatnio nigdy" można uznać za oksymoron? Z poważaniem, A. Starukiewicz

  • technicznoprawny

    5.05.2023
    5.05.2023

    Dzień dobry,


    uprzejmie proszę o wyjaśnienie, co oznacza przymiotnik "technicznoprawny".


    Przykłady użycia:

    "Bardziej prawidłowe jest jednak traktowanie pojęcia szkody w sposób technicznoprawny."

    "Dyrektywy wyboru konsekwencji można traktować jako technicznoprawny środek zwężania luzu decyzyjnego (...)."

    "Pozostałe przedstawione w uwagach Biura Legislacyjnego propozycje poprawek mają charakter (...) technicznoprawny."

    "Otwarcie spadku to termin technicznoprawny (...)."


    Z poważaniem

    Czytelnik

  • Przymiotnik złożony w tytule pracy magisterskiej

    4.05.2023
    4.05.2023

    W tytule pracy magisterskiej chciałam zawrzeć słowo: politycznoprawne uwarunkowania migracji.

    Korzystając z licznych wyszukiwarek otrzymuje sprzeczne informacje dotyczące w/w zapisu.


    Zwracam się z prośbą o wskazanie właściwego:


    Politycznoprawne

    Polityczno-prawne

  • akuratny

    3.05.2023
    3.05.2023

    Szanowni Państwo!

    „Gdy Mołdawianin w Rydze rozmawia z Łotyszkami po polsku, to wiedz że polska ekspansja kulturalno-językowa czyni akuratne postępy” —

    czy występujące w tym zdaniu określenie „akuratne postępy” jest poprawne? Pomijając jego archaiczność, określenie „akuratny” kojarzy mi się ze zgodnością z jakimś planem lub zasadami. Można by było więc napisać o akuratnych postępach w przypadku np. ucznia, który opanował wiedzę określoną przez plan nauki, ale czy postępy mogą być akuratne, kiedy żadnego planu nie ma?

    Z góry dziękuję i pozdrawiam.

  • Stopniujemy konsekwencje

    1.05.2023
    1.05.2023

    Czy "konsekwencje" mogą być gorsze? Czy może bardziej poważne? Jak stopniować konsekwencje?

  • homofobia

    30.04.2023
    30.04.2023

    Szanowni państwo,

    uczestnicząc w wielu dyskusjach zauważyłem, że naprzemiennie używane są słowa homophobia oraz homofobia. Sam do tej pory używałem jedynie słowa homofobia, jednak czy wyraz homophobia można używać w pisownie języka polskiego na równi z homofobia?

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego