słownictwo
-
wejść – wchodzić do uzbrojenia
25.01.202325.01.2023Jak jest poprawnie, np. dany rodzaj broni "wchodzi do uzbrojenia", czy też "wchodzi na uzbrojenie".
-
Schemat składniowy czasownika emancypować się
25.01.202325.01.2023Szanowni Państwo,
jak jest poprawnie: emancypacja z czegoś czy spod czegoś, a może od czegoś? Wyemancypować się z czegoś, spod czegoś czy od czegoś? Na przykład: „Człowiek ten wreszcie poczuł się wyemancypowany z?/spod?/od? wszelkich krępujących go więzi rodzinnych, mógł ze spokojem wyruszyć w świat”. Oczywiście można napisać „uwolniony”, „niezależny”, „wyswobodzony” itp., ale zależy mi na użyciu tego właśnie słowa.
Z wyrazami szacunku
-
Stopnie i tytuły naukowe w Polsce
24.01.202324.01.2023Dzień dobry, uprzejmie proszę o odpowiedź czy błędem jest użycie terminu „tytuł naukowy” w przypadku doktora lub doktora habilitowanego. Ustawa co prawda wskazuje, że doktor i doktor habilitowany to stopnie naukowe, ale bardzo często używane jest dla nich pojęcie „tytuł naukowy”.
Pozdrawiam
-
deser banoffee
23.01.202323.01.2023Dzień dobry,
czy wyraz banoffee w wyrażeniu „deser Banoffee” powinien być zapisany dużą literą? Czy nie powinien być zapisywany jednak małą literą?
-
Wykładnik trybu przypuszczającego
22.01.202322.01.2023„Gdyby on to zrobił, to ktoś by o tym wiedział” – czy to zdanie jest poprawnie napisane? Czy może powinno być „Gdyby on to zrobił, toby ktoś o tym wiedział”? Czy cząstka „by” zawsze musi łączyć się ze spójnikiem? W książkach tego typu zdania są różnie zapisywane... I jeszcze jedno pytanie: czy mogłoby być napisane w tym zdaniu zamiast „gdyby” słowo „jeżeli”? („Jeżeli on by to zrobił, toby ktoś o tym wiedział”). Takie zdania też widuję w książkach, choć wg mnie bardziej pasuje tu „gdyby”.
-
Nazwy nowych przedrostków układu SI
21.01.202321.01.2023W listopadzie 2022 przyjęto nowe przedrostki układu SI. W oryginale ich nazwy brzmią ronna-, ronto-, quetta-, quecto- (https://www.gum.gov.pl/pl/aktualnosci/5412,Rozszerzenie-listy-przedrostkow-jednostek-miar-SI.html).
Czy zalecana polska pisownia byłaby odmienna od tej oryginalnej? Naturalne wydaje mi się, by ostatnie dwa pisać jako kwetta- i kwekto- (niewystępujące w polszczyźnie Q na KW i C zamienione na K – przez analogię do pary jotta/jokto, które po angielsku są zapisywane yotta/yocto).
-
stały fragment gry
20.01.202320.01.2023Nie jestem fanem piłki nożnej, ale zdarza mi się obejrzeć mecz mistrzostw. Zaintrygowało mnie więc pytanie znajomego, który najwyraźniej jeszcze rzadziej ogląda piłkę: Co to są „stałe fragmenty gry”? Odkryłem, że jest to błędne tłumaczenie zwrotu „set pieces”, który po polsku powinien brzmieć „ustawione/ustalone fragmenty gry”. Chodzi o wznowienie gry w konkretnym ustawieniu zawodników. Ale czy prawidłowo jest mówić „stałe”? Moim zdaniem nie. Są inne, bardziej stałe fragmenty gry (np. przerwa).
-
Para aspektowa wynieść – wynosić
20.01.202320.01.2023Dzień dobry.
Która forma czasownika „wynosić” jest poprawna:
„Suma składek zdrowotnych wypłacona w roku 2021 wyniosła/wynosiła 1500,00 zł”?
Bardzo dziękuję za odpowiedź.
Katarzyna
-
Przekazuję z prośbą
19.01.202319.01.2023Uprzejmie zwracam się o poradę. Który wariant zdania jest poprawny? Jeśli oba, to proszę o krótkie wyjaśnienie, dlaczego. Z góry dziękuję.
„Uprzejmie przekazuję w załączeniu interpelację posła XY z 21 listopada 2022 r. w sprawie branży piekarskiej (z prośbą) o przesłanie wkładu do odpowiedzi na wystąpienie poselskie zgodnie z właściwością”.
-
augustyński, augustiański
19.01.202319.01.2023Dzień dobry!
Mam takie pytanie: jak będzie brzmiał przymiotnik od Augustyn (św. Augustyn z Hippony)? Od Augusta brzmi augustyński, czy więc tak samo, czy może augustiański (jak od augustianina)? Np. w zdaniu: „ Jan Kalwin był częścią długiej linii myślicieli, którzy oparli swoją doktrynę predestynacji na augustiańskiej interpretacji św. Pawła”.
Dziękuję i pozdrawiam całą Redakcję
-
Hardy, czyli kiedy nowe znaczenie staje się poprawne
18.01.202318.01.2023Dzień dobry.
Ostatnio coraz częściej spotykam się z użyciem słowa hardy w języku polskim w znaczeniu czegoś trudnego lub w znaczeniu intensywności (generalnie grupa znaczeń o pochodzeniu z angielskiego słowa hard). Nie zgadza się to jednak ze słownikową definicją przymiotnika hardy w słowniku PWN to jest (na chwilę obecną) dumny lub butny.
Kiedy można uważać, że dane znaczenie słowa w języku polskim uległo rozszerzeniu i w ramach mowy potocznej nie jest błędnie używane?
-
Assamczyk
17.01.202317.01.2023Dzień dobry.
Jak poprawnie nazwać mieszkańca stanu Assam w Indiach? Czy to jest Assamczyk?
-
rzeczownik konkretny
17.01.202317.01.2023Mam pytanie dotyczące rzeczowników konkretnych i abstrakcyjnych. Czy rzeczownik słońce jest rzeczownikiem konkretnym czy abstrakcyjnym?
-
dr n. hum., mgr inż. XYZ
15.01.202315.01.2023Dzień dobry,
zwracam się z pytaniem, które nurtuje mnie od dłuższego czasu. Czy w kontekście prawnym lub językowym, poprawne jest sumowanie tytułu zawodowego i stopnia naukowego? Dokładnie chodzi mi o przykład mojej osoby. Ukończyłem studia I i II stopnia na politechnice uzyskując tytuł mgr inż. Następnie obroniłem doktorat z nauk humanistycznych uzyskując stopnień dr. Czy mogę posługiwać się podpisem dr inż. XYZ (lub po habilitacji również w dyscyplinie nauk humanistycznych) dr hab. inż.?
-
zakreślić sprawę w repertorium
12.01.202312.01.2023Co oznacza słowo zakreślić, jak np. w zdaniu: „zakreślić sprawę w repertorium”. Nie odnajduję znaczenia tego słowa w tym ujęciu w słownikach on-line (dlaczego?).
Olbrzymia ilość słów zakreślić (aż 114) występuje np. w dokumencie dostępnym on-line pt. „Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej z dnia 19.06.19”, ale brak jest jego definicji. Czy używanie tego słowa w taki sposób jest poprawne?
-
przepajać, dopajać noworodka
12.01.202312.01.2023Dzień dobry,
zastanawia mnie użycie słowa „przepajać” w kontekście podawania wody niemowlęciu. Naturalnym wydawałoby mi się mówienie o „pojeniu”, ewentualnie „dopajaniu”, ale skąd w powszechnym użyciu akurat „przepajanie”? Dla mnie brzmi to jak podawanie nadmiaru płynu (analogicznie do „przekarmiania”), a jednak spotkałam się z „przepajaniem” nie tylko na forach i blogach, ale również w artykułach przeznaczonych dla młodych rodziców.
-
Klops a pulpet
10.01.20235.07.2022Szanowni Państwo!
Czym różni się klops od pulpeta? Skąd się wzięło powiedzenie „no to klops”, jako określenie klapy, problemu, czegoś, co nie wyszło, nie udało się?
Z poważaniem - Dociekliwy
-
Skrót od doktorka
8.01.20238.01.2023Szanowni Państwo,
zastanawia mnie kwestia stawiania kropek po skrótach, w przypadku kiedy mamy do czynienia ze słowami w formach żeńskich, w przypadku feminatyw. Zasada, że kropkę po „dr” stawiamy kiedy chcemy użyć skrótu w przypadku innym niż mianownik, jest jasna. Czyli „dr Jan Kowalski”, ale „Idę do dr. Jana Kowalskiego”. Co w przypadku, kiedy chcemy użyć skrótu od słowa "doktorka", np. „Doktorka Sylwia Spurek”? Czy wówczas stawiamy kropkę i w mianowniku, skoro wyraz kończy się na „a”?
-
Jano-Pawłowy
8.01.20238.01.2023Czy pisownia przymiotnika dzierżawczego Jano-Pawłowy (od: Jan Paweł) jest prawidłowa? W innych podobnie utworzonych przymiotnikach łącznik nie występuje: świętomarciński (od: Święty Marcin) czy świętojański (od: Święty Jan). W uzusie przeważa pisownia bez łącznika: studia Janopawłowe, wykłady Janopawłowe,
-
Psychiczny a psychologiczny 6.01.202312.10.2016Szanowni Państwo,
zastanawiam się czasem, kiedy coś jest psychiczne, a kiedy psychologiczne. Na przykład: Moje problemy ze snem mają podłoże psychiczne/psychologiczne, Nad moim rywalem mam przewagę psychiczną/psychologiczną.
Z wyrazami szacunku